Depresyonda, başta serotonin olmak üzere beyindeki çeşitli nörotransmiter (aracı moleküller) fonksiyonlarının etkilendiği kanıtlanmıştır. Tedavide sıklıkla bu hususların beyindeki fonksiyonlarının düzeltilmesi amaçlanır. Depresyon tedavi edilmediğinde ortalama 6-18 ay kadar sürmektedir. Son çalışmalar bu müddetin hastaların %30’unda 2 yılı aşabildiğini gösterir. Meğer depresyon yanlışsız tedavi edildiğinde bu mühlet 2-3 ay ile hudutlu kalmaktadır. Depresyon periyodunda kişinin aile, iş ve toplumsal yaşantısında önemli yeti yitimi yaşayacağı düşünüldüğünde, erken teşhis ve tedavinin ehemmiyeti bir sefer daha anlaşılmış olacaktır. Depresyon tedavisinde hedef hastanın hastalık öncesi sağlıklı yaşantısına büsbütün geri dönmesini temin etmektir.
Depresyonlu hastanın tedavisinde aşağıdaki ögeler dikkate alınarak tedavi seçimi yapılır:
Depresyonun ciddiyeti
Önceki hastalık kıssası, aile hikayesi
İntihar düşünceleri
Hastanın yaşı ve cinsiyeti
Hastanın kullanmakta ilaçlar ve eşlik eden hastalıklar
Kimler Depresyona Girer ?
Depresyon kişilik zaafının bir sonucu değildir. Yapılan araştırmalar toplumun % 25’inin hayatları uzunluğu nca en az bir sefer kendilerine depresyon teşhisi konulabilecek bir periyot yaşadığını göstermektedir. Bu oran bayanlarda erkeklere nispetle iki kat daha yüksektir. Eldeki bilgiler dikkate alındığında şu görülür ki, depresyon bir beyin hastalığıdır. MR üzere beynin yapısını gösteren bir çok sistem aracılığıyla, depresyonda beynin insanın hislerini, karar verme ve düşünme yetilerini yürüten merkezlerinin fonksiyonlarında bozulma olduğu saptanmıştır. Her ne kadar depresyondaki şahıslar, bilhassa birinci depresyon ataklarından evvel sıklıkla olumsuz bir olay yaşamışlarsa da, depresyon yaşanan olumsuz olayların doğal bir sonucu olarak görülmemelidir. Tıpkı formda bir çok depresyon hastasının özgeçmişinde değerli bir hayat olayı aslında tanım edilmemektedir. Ailesinde depresyon geçirmiş şahıslar bulunan bireyler depresyona öbür insanlardan daha yatkındırlar. Bu da kalıtsal özelliklerin, çeşitli çevresel ve/veya bedensel faktörler (örn. iş-mevki-para kaybı, yakınlardan birinin kaybı, evlilik sorunları, hayattaki başarısızlıklar, kıymetli bedensel hastalıklar (kanser gibi), beyin hastalıkları (inme, beyin kanaması, Parkinson hastalığı gibi), alkol ve husus kullanımı, çeşitli ilaçlar vb.) ile bir ortaya gelerek depresyona yol açtığını göstermektedir.
Depresyon Teşhisi Nasıl Konulur ?
Depresyon teşhisi bir ruh doktoru tarafından konulmalıdır. Depresyonun guatr, hepatit, böbrek yetmezliği, vitamin eksiklikleri, inme, Parkinson hastalığı üzere çeşitli fizikî hastalıklara bağlı gelişen tablolardan, ek olarak, öteki psikiyatrik hastalıklardan (bunama, korku bozukluğu vb.) ayrılması gerekmektedir. Öbür taraftan depresyon üstte bahsettiğimiz tipten fizikî rahatsızlıkların seyri sırasında da bu hastalıklara ikincil olarak görülebilmektedir. Psikiyatri uzmanı üstteki detayları açığa kavuşturmak emeliyle, gerektiğinde sizden kan analizleri, MR ve BT üzere görüntüleme tetkikleri isteyebilir.
Depresyon ve İntihar
İntihar değerli bir sıhhat sıkıntısıdır. Gelişmiş ülkelerde yapılan çalışmalar intiharın 5. en sık vefat sebebi olduğunu göstermektedir. İntihar davranışı doğal bir davranış, kişinin etrafında olup bitenlere karşı verdiği olağan bir reaksiyon olarak görülmemelidir. İntihar sonucu hayatını kaybeden hastaların % 70’i hadisenin öncesinde depresif durumdadır. Zıddından bakıldığında ise depresyon hastalarının %15’i intihar sebebi ile hayatını kaybetmektedir. Depresyonun tesirli formda tedavisi bu mümkünlüğü bariz biçimde azaltmaktadır. Bütün bu nedenlerle bilhassa intihar kanılarının eşlik ettiği depresyon hastalarında, hastanın bir psikiyatr tarafından takibi hayat kurtarıcıdır. Hangi sebeple olursa olsun intihar teşebbüsü ve kanıları kesinlikle ciddiye alınmalı, hastanın acilen bir psikiyatri uzmanı tarafından kıymetlendirilmesi sağlanmalıdır.
Depresyonun Tanımı
Bu ruh haline eşlik eden esas belirtiler karamsarlık, halsizlik, çaresizlik ve hayattan zevk alamamadır. Depresyondaki kişi kendisini kıymetsiz hisseder, yaptığı hiçbir şeyde muvaffakiyet gösteremediğini düşünür, kendisine olan inancını yitirmiştir, birden fazla vakit muvaffakiyetlerinin da baht yapıtı olduğunu düşünmektedir. Kişi geleceğe ait ümitsizlik hisseder; örneğin işinde başarısız olacağına, ailesini geçindiremeyeceğine, sıhhatinin bozulacağına inanmaktadır. Bu ümitsizliğin yanı sıra sıklıkla hayatın yaşamaya paha olmadığı kanısı vardır. Kimi durumlarda kişi intiharı bulunduğu durumdan çıkışın tek yolu olarak görerek intihar teşebbüsünde bulunabilir.
Kişi çoğunlukla kendisini değersiz bahislerle ilgili olarak sebepsiz yere kabahatler. Örneğin geçmişte dürüst davranmadığını düşündüğü ufak tefek olaylar, daima zihnini meşgul ederek ona azap çektirir. O denli ki birçok vakit kişinin çoktan unuttuğu bir olay depresyonda bütün canlılığıyla zihninde tekrar belirerek şahısta ıstırap verici, ağır hislere neden olabilir.
Günlük hadiselere yönelik ilgi kaybı, hayattan zevk alamama depresyonda en sık görülen belirtidir. Hasta evvelden güzeline giden bir çok şeyden artık zevk almamaktadır. Kişi sözün tam manasıyla yaşama sevincini yitirmiştir. Kişi kendini daima halsiz hisseder, ufak tefek işleri yapmak için dahi büyük gayret sarf etmesi gerekir ve çoğunlukla da işlerini yarım bırakır. Doğal olarak hastaların birçok bu halsizliği fizikî bir rahatsızlığa yormaktadır.
Şiddetli depresyonda kişinin hareketlerinde, yürüyüşünde ve konuşmasında besbelli bir yavaşlama dikkati çekebilir. Depresyonun fizikî belirtileri ortasında uykusuzluk, iştahsızlık ve kilo kaybı, kabızlık, cinsel isteğin azalması ve bayanlarda adet düzensizliği yer alır. Unutkanlık ve dikkatini verememe epeyce sık görülür.