Depresyon kendinizi umutsuz hissetmenize ve çaresiz görmenize sebep olur, ama ne hissettiğinizi değiştirebilmek için yapabileceğiniz birçok şey var. Yardım ve dayanak alarak depresyonu yenebilir ve hayatınızı geri alabilirsiniz.
İyileşmenin anahtarı küçük adımlarla başlamak ve bir günde yapmanız gerekenleri birer birer yapmaktır. Depresyon hakkında bilgi edinmek- belirtilerini, sebeplerini ve tedavi tekniklerini anlamak- başlangıç için yeterli bir noktadır.
Depreyonu Anlamak
İşaretler, belirtiler, sebepler ve tedaviler
Zaman vakit moralinizin bozulması hayatın olağan bir kesimidir. Ama ne vakit ki ümitsizlik sizi avucu içine alır ve gitmekte inat ederse, işte o vakit depresyonda olabilirsiniz. Süreksiz “hüzün”den biraz fazlası, depresyonun şiddetinin az olduğu vakitlerde bile vazifelerinizi yapmayı zorlaştırır ve hayattan zevk almanızı maniler. Hobiler ve arkadaşlar evvelce olduğu üzere sizi çok fazla ilgilendirmez, her vakit yorgunsunuzdur ve yalnızca bir günü geçirmek sizin için çok yorucu olabilir. Depresyonda olduğunuzda herşey size umutsuz gelir, lakin yardım ve takviye alarak kendinizi daha âlâ hissedebilirsiniz. Lakin öncelikle, depresyonu anlamanız gerekmektedir. Depresyonu öğrenmek- işaretleri, belirtileri, sebepleri ve tedavileriyle bir arada depresyonu yenmenin birinci adımıdır.
Depresyon Nedir?
Hepimiz duygudurumumuzda yükselme ve düşmeler yaşarız. Keder hayatın zorluklarına ve hayal kırıklıklarına verilen olağan bir yansıdır. Bir çok insan bu çeşit hisleri açıklamak için “Depresyon” terimini kullanır lakin depresyon kederden daha fazlasıdır.
Bazı beşerler depresyonu “bir kara deliğin içinde yaşamak” olarak ya da bir felaketin olmasını bekleme hissi olarak tanımlarlar. Tekrar de, depresyondaki birtakım beşerler kendilerini üzgün bile hissetmezler. Daha çok donuk, boş ve hissiz olurlar. Erkekler ise hudutlu, agresif ve huzursuz hissedebilirler.
Belirtiler ne olursa olsun, Depresyon olağan bir ıstıraptan farklıdır zira tüm günlük hayatınızı meşgul eder, iş yapabilme, ders çalışma, yemek yeme, ahenge ve eğlenme üzere faaliyetlerinizi tesirler. Ümitsizlik, çaresizlik ve değersizlik çok ağırdır ve pek azalma göstermez.
Depresyonda mısınız?
Eğer aşağıdaki belirtileri kendinizde görüyorsanız ve bunlar geçmeyecek üzere görünüyorsa depresyonda olabilirsiniz.
Uyuyamıyor ya da çok derecede uyuyorsanız.
Dikkatinizi toplamada zahmet yaşıyorsanız ve daha evvelden kolay görülen vazifeler artık güç geliyorsa
Kendinizi çaresiz ve umutsuz görüyorsanız
Ne kadar deneseniz de olumsuz fikirlerinizi denetim edemiyorsanız.
İştahınızı kaybettiyseniz ya da kendinizi yemeden alı koyamıyorsanız.
Her zamankinden daha kolay sinirlenebiliyorsanız, kendinizi daha agresif görüyorsanız.
Normalden daha çok alkol tüketiyor ve öteki ziyanlı alışkanlıklara yöneliyorsanız.
“Hayat yaşanmaya değmez” üzere niyetleriniz varsa (Bu durumda ivedilikle yardım isteyin)
Depresyonun Semptom ve İşaretleri
Depresyonun görülme biçimi bireyden bireye değişir, lakin ortak kimi semptom ve işaretler de bulunmaktadır. Kıymetli olan nokta bu semptomların olağan hayatın düşünceleri ortasında olabileceğini hatırlamaktır. Lakin semptomların sayısı ve şiddeti arttıkça ve müddeti uzadıkça depresyonda olma ihtimaliniz artmaktadır. Bu semptomlar altından kalkılamaz ve fonksiyon bozucu olduğunda yardım arama vakti gelmiş demektir.
Depresyonun Genel Semptom ve İşsretleri
Çaresiz ve umutsuz hissetmek: Karamsar bir bakış açısı- Hiçbirşey düzelmeyecek ve durumu düzeltmek için yapabileceğim hiçbir şey yok.
Günlük hayat aktivitelerine olan isteğin azalması:Daha evvel yapılan hobiler, boş vakit aktiviteleri, toplumsal aktiviteler ya da cinselliğe olan ilgide azalma. Eğlenme ve zevk alma yetinizi yitirmişsinizdir.
İştah ya da Kiloda Değişimler: Besbelli kilo kaybı ya da kilo alımı- bir ay içinde beden tartısının %5ten fazla değişmesidir.
Uyku Değişiklikleri: Uykusuzluk (insomnia), sabahın erken saatlerinde kalkma ya da olağandan fazla ahenge (hipersomnia olarak da bilinir.)
Öfke ya da tahammülsüzlük: Kendini ajite, huzursuz ve hatta saldırgan hissetmek. Tahammül seviyesinde azalma, çabuk sonlanma ve herkese kızma.
Enerjide azalma: Yorgun, halsiz hissetmek ve hiçbirşey yapmak istememek. Tüm bedeninizde bir yük hissedebilir ve küçük işleri dahi çok yorucu bulabilir ve olağan vakitten daha uzun müddette tamamlayabilirsiniz.
Kendinden nefret etme: Güçlü değersizlik ve suçluluk hisleri. Kendinizde algıladığınız kusur ve yanlışlar karşısında kendinizi sertçe eleştirirsiniz.
Sorumsuz Davranışlar: Husus kullanımı, kumar, dikkatsizce otomobil kullanma ya da tehlikeli sporlar yapma üzere kaçınma davranışlarına yönelirsiniz.
Konsantrasyon Sorunu: Dikkati toplamada, karar vermede ya da birşeyleri hatırlamada sorun yaşama.
Açıklanamayan acı ve ağrılar: baş ağrısı, bel ağrısı, ağrıyan kaslar ve karın ağrısı üzere fizikî şikayetlerde artış.
Depresyon ve İntihar
Depresyon, intiharda en büyük risk faktörüdür.Depresyonla birlikte giden ağır ümitsizlik ve mutsuzluk, intiharı acıdan tek kaçış yolu olarak gösterebilir. Vefat ve intihar niyetleri depresyonun önemli semptomlarındandır. Bu yüzden kişi tarafından intihardan kelam edilmesi ya da intihara yönelik davranışlar ciddiye alınmalıdır. Bu yalnızca kişinin intiharı düşündüğüne dair bir işaret değil tıpkı vakitte bir yardım davetidir.
İntiharın işaretleri:
· Kişinin kendini öldürme ya da ziyan verme ile ilgili konuşması
Umutsuzluk hisleri ve kapana kısılmış olma ile ilgili kanılarını açıklamak
Ölümle olağandan daha fazla bir uğraş
Ölmek istercesine umursamaz davranmak (kırmızı ışıkta durmadan geçmek)
İnsanları veda etmek için aramak ya da ziyaret etmek
İşleri tertibe koyma gayreti (değerli eşyalarını ikram etmek, görüşmediği şahıslarla irtibata geçmek)
“Herkes ben olmasam daha rahat olurdu” ya da “Ölmek istiyorum” üzere şeyler söylemek
Kendini çok depresif hissetmekle çok memnun ve sakin hissetme ortasında ani bir geçiş
Eğer bir arkadaş ya da ailenizden birinin intiharı düşündüğünü düşünüyorsanız, bu hususla ilgili dertlerinizi ona bildirin ve ivedilikle profesyonel yardım arayışına girin. İntihar kanıları ilgili açıkça konuşmak hayat kurtarabilir.
Eğer İntihar Niyetleriniz Varsa…
Kendinizi çok derecede depresif ve intihara yatkın görüyorsanız ve bu sorunlar süreksiz üzere görünmüyorsa- daha çok kalıcı ve bunaltıcı görünür. Ama vakitle, daha düzgün hissedeceksiniz, Bilhassa de yardım ararsanız. Şayet intihar niyetleriniz varsa dışarıda sizi bu güç vakitleriniz boyunca desteklemek için bekleyen bir çok insan olduğunu unutmayın ve yardım aramaya başlayın.
Depresyonun Farklı Yüzleri
Depresyon birden fazla vakit bayan ver erkeklerde, gençlerde ve daha yaşlı yetişkinlerde farklı formlarda görülür. Bu farklılıkların farkında olmak sorunun belirlenmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olur.
Erkeklerde Depresyon
Depresyon bizim kültürümüzde bir çok mana yüklenmiş bir sözdür. Ne kadar yanlış olsa da birçok kişi depresyonu zayıflıkla ve çok duygusal olma ile bağdaştırır. Bu bilhassa de erkekler için böyledir. Depresyondaki erkekler,umutsuzluklarının ve kendilkerine karşı olan nefretlerinin farkına bayanlardan daha az varırlar. Bunun yerine daha çok yorgunluktan, tahammülsüzlükten, uyku sorunlarından ve işe ve hobilere olan ilgilerini kaybetmelerinden şikayet ederler. Erkeklerde depresyonun öbür belirtileri ise öfke, sonluluk, şiddet, umursamaz davranışlar ve husus berbata kullanımıdır. Bayanlardaki depresyon oranı erkeklerinkinin iki katı daha fazla olsa da , erkeklerde bilhassa de daha yaşlı erkeklerde intihar riski daha yüksektir.
Kadınlarda Depresyon
Kadınlardaki depresyon oranı, erkeklerinkinden iki kat daha fazladır. Bunun bir sebebi hormonal faktörler, bilhassa de Adet Öncesi Sendromu durumunda, Adet Öncesi Disforik Bozuklukta, Post- partum Depresyonda ve Menopoz Öncesi Depresyonda görülür. İşaret ve semptomlar açısından bayanlar erkeklerden daha ağır bir halde suçluluk, uykuda artış, iştah ve kilo artışı yaşarlar. Ayrıyeten bayanlar mevsimsel affektif bozukluğu erkeklere oranla daha sık yaşarlar.
Gençlerde Depresyon
Depresyondaki kimi gençler üzgün görünürken kimileri görünmez. Aslında, depresyondan çok sonluluk depresyondaki gençler ve ergenlerde en sık görülen belirtidir. Depresyondaki bir genç düşmanca, hırçın ve kolay kolay sonlanabilir bir biçimde davranabilir. Açıklanamayan ağrılar ve acılar gençlerdeki depresyonda görülebilecek belirtilerdendir.
Tedavi edilmeden bırakıldığında konutta ve okulda sorunlar yaşanmasına, unsur berbata kullanımına, kendinden nefrete ve geri döndürülemeyecek bir trajediye, birine ziyan vermek ya da intihar etmek üzere, yol açabilir. Lakin yardım alarak gençlerdeki depresyon büyük oranda tedavi edilebilir.
Yaşlı Yetişkinlerde Depresyon
Yaşlı yetişkinlerin karşılaştığı yoksulluk, bağımsızlığını yitirme ve sıhhat sorunları bilhassa güçlü bir takviye sistemi olmayan bireylerde depresyona sebep olabilir. Yeniden de, depresyon yaşlanmanın olağan bir modülü değildir. Yaşlı yetişkinler depresyonun duygusal belirtilerindense daha çok fizikî belirti ve işaretlerinden şikayet ederler. Bu yüzden de birden fazla vakit sorun farkedilmez. Yaşlı yetişkinlerdeki depresyon sıhhat problemleriyle, yüksek mevt oranıyla ve artmış intihar riskiyle irtibatlıdır. Bu yüzden de teşhis ve tedavi son derece değerlidir.
Depresyonun Türleri
Depresyon bir çok biçimde ve cinste görülebilir. Depresyonun farklı çeşitlerinin belli belirti, sebep ve tesirleri olabilir. Hangi tıp depresyona sahip olduğunuzu bilmek belirtileri denetim altına almanızı ve tesirli tedavi almanızı kolaylaştırır.
Major Depresyon
Major Depresyonun en besbelli özelliği hayatın tadında azalma ve hayattan zevk alamamadır. Belirtiler daimdir ve orta şiddetliden, ciddiye gerçek farklılaşır. Tedavi edilmeden bırakıldığında, major depresyon yaklaşık 6 ay sürer. Kimi beşerler tüm hayatları boyunca yalnızca bir defa depresif devir yaşarlar, ancak daha genel olarak major depresyon tekrarlayan bir hastalıktır. Yeniden de, his durumunuzu destekleyecek ve tekrarlamayı engelleyecek bir çok şey vardır.
Atipik Depresyon
Atipik Depresyon, major depresyonun bir alt koludur. Muhakkak birtakım semptomlar gösterir. Bunlardan biri olumlu olaylar karşısında his durumun süreksiz olarak sevinçli olmasıdır. Düzgün bir haber aldıktan ya da dışarıda arkadaşlarla vakit geçirirken kendinizi uygun hissedebilirsiniz. Tekrar de, his durumdaki bu artış dalgalıdır. Atipik depresyonun öbür belirtileri ortasında kilo artışı, artmış iştah, çok ahenge, kol ve bacaklarda yük hissi, reddedilmeye karşı hassaslaşma vardır. Atipik depresyon birtakım çeşit terapi ve ilaçlara başkalarından daha âlâ karşılık verir. Bu yüzden bu alt tipi ortaya çıkarmak bilhassa kıymetlidir.
Distimik Bozukluk (Tekrarlayan Orta Dereceli Depresyon)
Distimi düşük dereceli bir kronik depresyon tipidir. Birçok günler kısa müddetli olağan bir ruh haliniz olsa da kendinizi orta derecede depresif hissedebilirsiniz. Distimik Bozukluğun belirtileri major depresyondan daha az ciddidir lakin uzun sürerler (en az iki yıl). Bu kronik semptomlar hayatı tam manasıyla yeterli yaşamayı ya da daha güzel olunan vakitleri hatırlamayı zorlaştırır. Kimi şahıslar distiminin en ağır vakitlerinde major depresyon devirlerini de geçirmektedirler. Bu duruma “ikili depresyon” ismi verilmektedir. Şayet distimik bozukluğunuz varsa kendinizi güya daima depresyondaymış üzere hissedebilirsiniz. Ya da süregelen bu depresif ruh halinizin “sizin kişiliğinizin bir parçası” diye düşünebilirsiniz. Tekrar de, belirtiler yıllar boyunca farkedilmemiş ve tedavi edilmemiş olsalar bile distimik bozukluk tedavi edilebilir.
Mevsimsel Affektif Bozukluk
Bir çok sinemanın ve kitabın yağmurlu günleri ve fırtınalı havaları kasvetli olarak resmetmelerinin bir sebebi vardır. Kimi beşerler bulutlu havaların ağır olduğu ve güneş ışığının kısıtlı olduğu sonbahar ve kış aylarında depresif olurlar. Bu tip depresyon “Mevsimsel Affektif Bozukluk” olarak bilinir. Mevsimsel Affektif Bozukluk kuzey iklimlerinde ve daha genç insanlarda daha sık görülür. Depresyon üzere, mevsimsel affektif bozukluk da tedavi edilebilir. Parlak yapay ışığa maruz bırakılmayı içeren ışık terapisi belirtilerin hafiflemesine yardımcı olmaktadır.
Bipolar Bozukluk: Depresyon madalyonun yalnızca öbür yüzü olduğunda
Manik depresyon olarak da bilinen Bipolar Bozukluk, döngüsel ruh durumu değişiklikleri ile tanımlanır. Depresyon devirleri denetim edilemeyen davranışları, çok hareketliliği, süratli konuşmayı ve az uyumayı ya da hiç uyumamayı içeren manik epizodlarla yer değiştirir. Tipik olarak, bir çok moddan başkasına geçiş derecelidir. Her bir manik yahut depresif devir en azından bir kaç hafta sürebilir. Bipolar bozukluğu olan birisi depresyonda olduğunda major depresyonun genel belirtilerini gösterir. Tekrar de, bipolar depresyonun tedavisi daha oburdur. Antidepresanlar bipolar depresyonu daha berbat yapabilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Bazı hastalıkların tedaviyi kolaylaştıran tıbbi sebepleri vardır. Şayet diyabetiniz varsa insulin alırsınız. Şayet apandisitiniz ağırıyorsa ameliyat olursunuz. Lakin depresyon daha karmaşık bir hastalıktır. Depresyon yalnızca beyindeki kimyasalların istikrarsız olmasından kaynaklanmaz ve yalnızca ilaçla tedavi edilmez. Uzmanlar depresyonun, biyolojik, ruhsal ve toplumsal faktörlerin kombinasyonundan kaynaklandığını ileri sürerler. Öbür bir deyişle, hayat şekli seçiminiz, ilgileriniz ve baş etme marifetleriniz genetik kadar kıymetli bir rol oynamaktadır. Tekrar de, belli risk faktörleri size depresyona daha açık bir hale getirebilir.
Depresyonun Sebepleri ve Risk Faktörleri
Yalnızlık
Sosyal dayanak eksikliği
Stresli hayat olayları
Ailede depresyon öyküsü
Evlilik ve alaka problemleri
Finansal sorunlar
Erken çocukluk yaşantıları: travma ya da istismar
Alkol ya da husus berbata kullanımı
İşsizlik ya da kâfi bir işte çalışmama
Sağlık sıkıntıları ve kronik ağrılar
Depresyonun sebepleri Tedaviyi Belirlemede Önemlidir
Depresyonun altında yatan sebepleri anlamak sorunu çözmenize yardımcı olabilir. Örneğin, şayet geleceği olmayan bir işiniz varsa ve bu yüzden depresyona girdiyseniz, en uygun tedavi sizi daha çok tatmin edecek diğer bir iş bulmaktır, antidepresan almak değil. Şayet bir alanda yeniyseniz ve kendinizi yalnız ve mutsuz hissediyorsanız, yeni iş arkadaşları bulmak ve hobi edinmek size terapiye gitmeden daha uygun bir ruh hali sağlayacaktır. Bu çeşit durumlarda, depresyon durum değişikliğiyle tedavi edilir.
Depresyon Tedavisine Doğru
Depresyonun sebepleri ve belirtileri farklı insanlarda farklı görüldüğünen tedavi usulleri de farklıdır. Bir bireyde işe yarayan bir formül diğer birinde işe yaramayabilir ve hiç bir tedavi tipi her olay için uygun değildir. Şayet depresyonun işaretlerini kendinizde ve sevdiklerinizde görüyorsanız, bir çok tedavi çeşidini kıymetlendirme talihiniz olacaktır. Birden fazla durumda en düzgün yaklaşım toplumsal dayanak, hayat usulü değişiklikleri, duygusal maharet geliştirme ve profesyonel yardımın bir kombinasyonudur.
Yardım ve Dayanak Arama
Depresyonunuzla uğraşma fikri bile size yorucu geliyorsa panik yapmayın. Çaresiz ve umutsuz hissetmek sizin hayatınızın bir gerçeği değil yalnızca depresyonun belirtisidir. Bu sizin güçsüz olduğunuz ya da değişemeyeceğiniz manasına gelmez. Depresyon tedavisinin anahtarı küçük küçük başlayıp yardım aramaktır. Hali hazırda güçlü bir dayanak sisteminizin olması güzelleşmenizi hızlandıracaktır. Toplumsal geri çekilme depresyonu artırır. Bu yüzden yalnız kalmak isteseniz bile başkalarına ulaşın. Aile ve arkadaşlarınızın durumunuzu bilmesine müsaade verin ve onların size nasıl destekleyebileceklerini bilmelerine yardım edin.
Sağlıklı Ömür Şekli Değişiklikleri Yapın
Yaşam usulünde değişiklik yapmak her vakit kolay değildir. Lakin depresyon üzerindeki tesirleri büyüktür. Tesirli olan ömür usulü değişiklikleri şunlardır:
Destekleyici alakalar geliştirmek
Düzenli idman ve spor yapmak
Doğal yiyecekleri seçmek
Stres idaresini öğrenmek
Rahatlama- gevşeme tekniklerini öğrenmek
Olumsuz fikir kalıplarına meydan okumak
Duygusal Maharetler Geliştirmek
Birçok kişi gerilim ve his idaresi hünerlerinden mahrumdur. Duygusal maharetler edinmek size sorunlarla, travmayla ve kayıpla baş etme gücünü verir. Diğer bir deyişle hislerinizi tanımayı ve söz etmeyi öğrenmek sizi daha esnek hale getirir.
Profesyonel Yardım Arama
Eğer aile ve arkadaş takviyesi, olumlu ömür usulü değişimi ve duygusal maharet geliştirme kâfi değilse, bir akıl sıhhati danışmanından yardım alabilirsiniz. Depresyon için terapi, ilaç ve alternatif tedaviler de dahil bir çok tesirli tedavi usulü bulunmaktadır. Seçeneklerinizi öğrenmek hangilerinin sizin durumunuza ve gereksiniminize daha uygun olduğunu belirlemede yardımcı olacaktır.
Depresyon için tesirli tedavi birtakım terapi tiplerini içerir. Terapi size depresyonu birçok açıdan tedavi edebilme imkanı sağlar. Ayrıyeten, terapide öğrendikleriniz depresyonun geri gelmesini önleyecek maharet ve iç görü kazanmanızı sağlar.
Bazı terapi çeşitleri depresyonla gayrette olumsuz fikir üslubunu yeni bir çerçeveye oturtabilmenize ve yeni davranışsal hünerler edinmenize imkan sağlamak için pratik teknikler öğretir.