Doktora gitmek deva değil zira onların söylediği olumlu cümleler sizi kapıdan çıkana dek rahatlatıyor. Bedeninizden gelen en ufak sinyali tartıp huzursuz oluyorsunuz. İki hafta evvel, ailecek otururken bir anda çarpıntınız başladı. Akabinde boğulur üzere oldunuz venefes alamadığınızı hissettiniz.Öyle dertli bir andı ki, kalp krizi geçirdiğinizi düşündünüz. Eşiniz ve çocuğunuz da telaşlandılar. Kendinizi dakikalar içinde acil serviste buldunuz. Korkacak bir şey yoktu, tabipler kalp krizi geçirmediğinizi söylediler. Yapılan tetkiklerinizde rastgele bir anormallik olmadığı da anlaşıldı lakin bu da yetmedi. Sonrasında iki kez kardiyoloji tabibine gittiniz. Yeniden tekrarlanan birtakım tetkikler sonucunda “psikiyatri hekimine” başvurmanız önerildi. Sanki bir psikiyatri doktoruna mi başvurmalısınız? Yoksa öbür bir kardiyoloji doktoruna mi?
Sağlığınızla ilgili dertli fikirlere sahipseniz bu tablo tam da sizi anlatıyor.Kaygılı kanılarınızın oluşma sebeplerinden biri “dayanıksızlık” şeması…Başınıza bir felaket gelecek ve siz bu durumla başa çıkabilecek kadar sağlam değilsiniz. Dayanıksızlık şemasındaki temel inanç budur. Bu şemaya ilişkin öncelikli his ise derttir. Yaşama âlâ ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzun kusursuz geçmesi gerekmiyor lakin “yeteri kadar iyi” olduğunda olumlu tesirlerin açığa çıktığını görüyoruz. Bir çocuğun gelişimi için neye gereksinimi vardır sorusunun karşılığında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir ekip kozmik gereksinimler yatıyor. Bir çocuğun öncelikle inançta ve diğerleri ile bağlılık hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini söz etmeye, gerçekçi sonlar ve istikrara muhtaçlığı vardır. Şayet bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler. Eksik kalırsa, karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken devir uyumsuz şemalar ömür uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi güç çekirdek inançlarımızdır.
Çocuklukta başlayan ve ömür uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de “dayanıksızlık” şeması… Dayanıksızlık farklı biçimlerde yaşanabilir. İsimli, sıhhat ve hastalık, mali, akli denetimi kaybetme, tehlikeye maruz kalma bahislerinde dayanıksızlık tecrübesini yaşıyor olabilirsiniz. Panik atak geçirdiğiniz sırada denetiminizi kaybedeceğiniz ve rezil olacağınız kanılarına sahip olmak, başınız ağrıdığında beyin tümörü mümkünlüğünü öncelikli olarak düşünmek, kaza yapma riskinizden dolayı otomobil kullanmayı reddetmek ve sevdiklerinizin de kullanmasını engellemeye çalışmak, bir gün parasız kalıp sıkıntı durumda kalabileceğinizi gerçekçi olmayan formda abartılı düşünerek ilgilerinizi sıkıntı duruma sokmak değerine para harcama konusunda kısıtlamaya gitmek dayanıksızlık tecrübelerine örnek olarak verilebilir. Şemadaki temel nokta; kişinin bu hususlarda abartılı ziyan görme fikri ve kendi başa çıkma kapasitesini küçümsemesidir. Neden korktuğunuz fark etmez. Dayanıksızlığın her etabında felaketleştirmeyi kullanırsınız. En makus ne olabilir? Onu düşünürsünüz. Bir sonraki basamak kaçma ve kaçınma davranışlarıdır. Otomobile binmemeye başlarsınız. Hatta otomobile binmediğiniz için kaza yapmadığınızı ve bu kaçınmaların sizi koruduğunu düşünürsünüz. Döngüyü kısırlaştıran ve şemanın güçlenerek sürmesine sebep olan bu davranışlardır. Halbuki ki kaçınmalar nedeni ile hayatınız aksamaya, şahıslar ortası bağlantılarınız bozulmaya başlamıştır. Ömür kalitesini böylesi bozan dayanıksızlık şemasının kökenlerinden biri mizaçtır. Ayrıyeten dayanıksızlığı, tıpkı şemayı taşıyan ebeveyninizi gözlemleyerek ve onunla tıpkı tecrübeleri yaşayarak öğrenmiş olabilirsiniz. Dayanıksızlık şeması nesiller uzunluğu aktarılabilen bir şemadır. Bir ebeveyn olarak çocuğunuzu tehlike ve hastalıklara karşı çok uyarır ve müdafaacı davranırsanız, dayanıksızlığın oluşumuna yer hazırlarsınız. Tam karşıtı de olabilir. Şayet çocuğunuzu fizikî, duygusal ve maddi olarak gereğince koruyamazsanız da bu şemanın oluşumuna sebep olabilirsiniz. Şema ile başa çıkmak için kökenini anlamaya çalışmak yararlıdır. İnandığınız risklerle gerçekler ortasındaki farka odaklanmak, hayatınızdaki kısıtlamaları ve kaçınmaları engellemeye çalışmak şema ile başa çıkmaya yardımcı olur. Şayet bir ebeveyn iseniz, çocuğunuza karşı çok müdafaacı olmayıp gereken itimadı sağlayıp, olaylarla baş edebileceği konusunda onu cesaretlendirerek şemanın oluşumunu engelleyebilirsiniz.
Doktora gitmek deva değil çünkü onların söylediği olumlu cümleler sizi kapıdan çıkana dek rahatlatıyor. Bedeninizden gelen en ufak sinyali tartıp huzursuz oluyorsunuz. İki hafta evvel, ailecek otururken bir anda çarpıntınız başladı. Akabinde boğulur üzere oldunuz ve nefes alamadığınızı hissettiniz. O denli düşünceli bir andı ki, kalp krizi geçirdiğinizi düşündünüz. Eşiniz ve çocuğunuz da telaşlandılar. Kendinizi dakikalar içinde acil serviste buldunuz. Korkacak bir şey yoktu, hekimler kalp krizi geçirmediğinizi söylediler. Yapılan tetkiklerinizde rastgele bir anormallik olmadığı da anlaşıldı lakin bu da yetmedi. Sonrasında iki kez kardiyoloji tabibine gittiniz. Tekrar tekrarlanan birtakım tetkikler sonucunda “psikiyatri hekimine” başvurmanız önerildi. Sanki bir psikiyatri doktoruna mi başvurmalısınız? Yoksa öteki bir kardiyoloji doktoruna mi?
Sağlığınızla ilgili telaşlı niyetlere sahipseniz bu tablo tam da sizi anlatıyor. Dertli fikirlerinizin oluşma sebeplerinden biri “dayanıksızlık” şeması…Başınıza bir felaket gelecek ve siz bu durumla başa çıkabilecek kadar sağlam değilsiniz. Dayanıksızlık şemasındaki temel inanç budur. Bu şemaya ilişkin öncelikli his ise kaygıdır. Yaşama yeterli ahenk sağlayan yetişkinler olabilmemiz için çocukluğumuzun kusursuz geçmesi gerekmiyor lakin “yeteri kadar iyi” olduğunda olumlu tesirlerin açığa çıktığını görüyoruz. Bir çocuğun gelişimi için neye gereksinimi vardır sorusunun karşılığında, aslında her insanın karşılanmasına muhtaç olduğu bir kadro üniversal gereksinimler yatıyor. Bir çocuğun öncelikle inançta ve diğerleri ile bağlılık hissetmeye, özerkliğe, özsaygıya, kendini tabir etmeye, gerçekçi hudutlar ve istikrara muhtaçlığı vardır. Şayet bunlar karşılanırsa çocuğun psikolojisi sağlıklı ilerler. Eksik kalırsa, karşılanmamış bu gereksinimlerin zedeleyici tesiri ile oluşan erken devir uyumsuz şemalar ömür uzunluğu gelişirler. Kendimizle ilgili değiştirilmesi güç çekirdek inançlarımızdır.
Çocuklukta başlayan ve hayat uzunluğu tekrar eden özyıkıcı kalıplardır. İşte bunlardan biri de “dayanıksızlık” şeması… Dayanıksızlık farklı hallerde yaşanabilir. İsimli, sıhhat ve hastalık, mali, akli denetimi kaybetme, tehlikeye maruz kalma mevzularında dayanıksızlık tecrübesini yaşıyor olabilirsiniz. Panik atak geçirdiğiniz sırada denetiminizi kaybedeceğiniz ve rezil olacağınız niyetlerine sahip olmak, başınız ağrıdığında beyin tümörü mümkünlüğünü öncelikli olarak düşünmek, kaza yapma riskinizden dolayı otomobil kullanmayı reddetmek ve sevdiklerinizin de kullanmasını engellemeye çalışmak, bir gün parasız kalıp sıkıntı durumda kalabileceğinizi gerçekçi olmayan halde abartılı düşünerek bağlarınızı güç duruma sokmak değerine para harcama konusunda kısıtlamaya gitmek dayanıksızlık tecrübelerine örnek olarak verilebilir. Şemadaki temel nokta; kişinin bu mevzularda abartılı ziyan görme fikri ve kendi başa çıkma kapasitesini küçümsemesidir. Neden korktuğunuz fark etmez. Dayanıksızlığın her etabında felaketleştirmeyi kullanırsınız. En makûs ne olabilir? Onu düşünürsünüz.
Bir sonraki kademe kaçma ve kaçınma davranışlarıdır. Otomobile binmemeye başlarsınız. Hatta otomobile binmediğiniz için kaza yapmadığınızı ve bu kaçınmaların sizi koruduğunu düşünürsünüz. Döngüyü kısırlaştıran ve şemanın güçlenerek sürmesine sebep olan bu davranışlardır. Halbuki ki kaçınmalar nedeni ile hayatınız aksamaya, bireyler ortası ilgileriniz bozulmaya başlamıştır. Ömür kalitesini böylesi bozan dayanıksızlık şemasının kökenlerinden biri mizaçtır. Ayrıyeten dayanıksızlığı, tıpkı şemayı taşıyan ebeveyninizi gözlemleyerek ve onunla birebir tecrübeleri yaşayarak öğrenmiş olabilirsiniz. Dayanıksızlık şeması kuşaklar uzunluğu aktarılabilen bir şemadır. Bir ebeveyn olarak çocuğunuzu tehlike ve hastalıklara karşı çok uyarır ve muhafazacı davranırsanız, dayanıksızlığın oluşumuna taban hazırlarsınız. Tam karşıtı de olabilir. Şayet çocuğunuzu fizikî, duygusal ve maddi olarak gereğince koruyamazsanız da bu şemanın oluşumuna sebep olabilirsiniz. Şema ile başa çıkmak için kökenini anlamaya çalışmak yararlıdır. İnandığınız risklerle gerçekler ortasındaki farka odaklanmak, hayatınızdaki kısıtlamaları ve kaçınmaları engellemeye çalışmak şema ile başa çıkmaya yardımcı olur.
Eğer bir ebeveyn iseniz, çocuğunuza karşı çok müdafaacı olmayıp gereken inancı sağlayıp, olaylarla baş edebileceği konusunda onu cesaretlendirerek şemanın oluşumunu engelleyebilirsiniz.