“Yola çıkıyorum. Bir yere geliyorum, oraya nasıl geldiğimi bilemiyorum”
“Sanki içimde farklı farklı davranmama neden olan bir insan var”
“Bana komut veren, yaptıklarım ile ilgili yorum yapan sesler duyuyorum”
“Geçen sabah, koltukta öylece hiçbir şey düşünmeden 2 saat bir noktaya baktığımı fark ettim”
“Yalan söylemekle suçlanıyorum”
“Odamdaki eşyaların nereden, nasıl geldiğini bilemiyorum”
“Bazen kendi hareketlerimi dışarıdan izliyormuşum üzere hissediyorum”
Çoğul Kişilik Bozukluğu Belirtileri
-
Flash-back yaşantılar
-
Kişi kendi içinde diğer bir kişinin ya da ikinci bir kişiliğin olduğunu hissetme
-
Yabancılaşma (Depersonalizasyon)
-
Zaman vakit kendi davranışlarını, konuştuklarını hatırlamama
-
Evinde nereden geldiğini bilmediği eşyalar bulma
-
Uyku bozukluğu
-
Aşırı uyarılmışlık (tetiktelik duygusu)
-
Bedensel yakınmalar (baş ağrısı, mide ağrısı gibi)
-
Yeme bozukluğu
-
Kendine ziyan verme (diğer (alter) kişiliğin aktifliği ile olur)
-
İntihar girişimi
-
Depresif belirtiler (mutsuzluk, keyifsizlik, bir geleceğin kalmadığı formunda düşünceler)
“Kişilikler/Kimlikler Birbirini Tanımazlar”
Çoğul kişilik bozukluğu disosiyatif sıkıntılar içinde yer alır. Disosiyatif durumların en uç ve şiddetli biçimi olan çoğul kişilik bozukluğunda kişi, birden çok kimlik yahut kişiliğe sahiptir. Her kişiliğin bir ismi, yaşı, anıları ve kendine mahsus davranışları vardır. Bu kişilik ya da kimlikler birbirini tanımazlar, birbirlerinden habersizdirler. Birbirlerinin yaptığı aksiyonları unuturlar. Öteki kişilik, kollayıcı, kollayıcı, persekütör, intihara eğilimli, çocuk yahut karşı cins vb. özelliklere sahip olabilir. Bir kişilik, öbür kişilikle zıt düşen özelliklere sahip olabilir (örneğin; biri bağımlı iken başkası yıkıcı, düşmanca özellikler gibi). Bir kişilik yahut kimlikten başkasına kaymalar kısa müddette olur. Kişi saatlerce, günlerce süren hafıza kaybı süreçleri yaşayabilir. Bireyde farklı kimliklerin, kişiliklerin sayısı 2-10 ortasında değişebilmektedir.
“Çoğul Kişilik Bozukluğu Bayanlarda daha sık görülmektedir”
Çoğul kişilik bozukluğunun görülme sıklığı bilinmemektedir. Çoğul kişilik bozukluğunun bayanlarda erkeklere oranla 8-9 kat daha sık görüldüğü saptanmıştır. Bunun nedeni, bayanların cinsel tacize daha çok maruz kalmaları yahut erkeklerin belirtileri daha çok saklama eğilimi yahut kabahat işlemeleri nedeniyle isimli sürecin içerisinde olmaları nedeniyle teşhis konulamaması olabilir. Ülkemizde Şar ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada, yaygınlığının ayaktan takip edilenler ortasında, %3.9, genel toplum içerisinde %0.4 olarak bulunmuştur.
“Araştırmalar, çoğul kişilik bozukluğunda, çocukluk çağı travmalarının, ensest olaylarının değerli bir etken olduğunu göstermektedir”
Çoğul kişilik bozukluğu ile ilgili araştırmalar, bu şahısların çocukluklarında cinsel, fizikî, duygusal tacize ve ihmale uğradıklarını göstermiştir. Kuramlar, çocukluk çağı örselenmelerinin, çocuğun karşılaştığı ensest olaylarının, çoğul kişilik bozukluğunun oluşunda bir etken olduğunu göstermektedir. Kişi, çocukluk devrindeki travmanın yükünü kaldıracak bir kişilik yaratarak lakin bu yükle başa çıkabilmektedir. Kişi travmanın acısını, anıyı şuurdan ayırarak hafifletmeye çalışır. Kişiliklerden birkaç tanesi bu anının şuurunda iken, öbürleri hiçbir şey hatırlamazlar.
Eşlik Eden Başka Durumlar
Diğer ruhsal sıkıntılar da bu problemle bir arada kendini gösterir. En sık görülen başka problemler,konversiyon,somatizasyon,travma sonrası gerilim bozukluğu,sınırda kişilik bozukluğu,depresyon,madde kullanım bozukluğudur.
Bu sorun şizofreni, depresyon, borderline kişilik bozukluğu, temporal lob epilepsisi teşhisleri ile karışabildiğinden gerekli tetkikler ve değerlendirmelerle ayrımının yapılması değerlidir.
Tedavi
Danışan tedavi sürecinin başlangıcında, kimlik değişiklikleri ya da amnezilerden yakınarak gelmez. İzleme sürecinde, kişilik değişimleri, amneziler görülmeye başlamaktadır. Terapide birden fazla kişiliğin bir ortaya getirilerek bir bütün oluşturulması, altta yatan travmatik yaşantının farkındalığa ulaşması, bütünleştirmenin sağlanması, travmaların, acıların manasının yine yapılandırılması, baş etme düzeneklerinin geliştirilmesi formunda bir tedavi ve psikoterapi süreci oluşturulur. Çocukluk devrindeki ağır travmaların neden olduğu bu sorun üzerinde çalışırken travmaların çalışması öbür birçok ruhsal meseleye kıyasla titizlikle ve çok dikkatli bir biçimde yapılmalıdır. Bu nedenle bu meseleye has özel bilgi ve tecrübe gerektiren kapsamlı bir psikoterapi çalışması yapılması gerekir.
Terapide kimlikler birleştirilir (füzyon). Füzyon hedefiyle hipnoz tesirli bir formda kullanılabilmekte ve tedaviyi hızlandırabilmektedir.