- Çocuklar, şiddet ve Savaş ile ilgili sorular
1. Şiddet kavramı çocuklara nasıl açıklanır?
2. Anne-babalar çocuklarında saldırganlık ve şiddet eğilimi olduğunu düşünüyorlarsa ne yapmalılar?
3. Çocuklara savaş hakkında ne söylenmesi gerekir?
4.Televizyon ve gazetelerdeki savaş imgeleri çocuklara nasıl açıklanmalı?
5.Anne-babalar çocuklarının bu çeşit haberleri izlemelerine müsaade vermeli mi?
6. Bu haberlerden etkilenen çocuğun psikolojisinde ne üzere değişiklikler gözlenir? Nasıl anlaşılır? Ne yapılması gerekir?
7. Çocuğun kendisini inançta hissetmesi için neler yapılabilir?
- Şiddet kavramı çocuklara nasıl açıklanır?
Bu cins kavramları açıklarken çocukların karşılaştıkları durumlarla bağlamında çocuğun yaşına uygun açıklamalar yapmak uygundur. Bebeğin genelde birinci şiddete yönelik davranışları yakınındaki şahıslara karşı olur. Anneyi ısırabilir, yakınındaki bir şahsa vurabilir vs. Bu birinci davranışlardan başlayarak çocuğa bu davranışın uygun olmadığına yönelik bildiriler vermek gerekir.
Örneğin; bebek anneyi ısırdığında anne buna müsaade vermemeli ve “hayır” diyerek bunun yanlış bir davranış olduğunu söz etmelidir. Daha sonra da çocuk arkadaşları ile bu tıp durumlar yaşadığında diğerine şiddet uygulamanın yanlış olduğu çocuğun yaşına uygun tabirlerle kesin bir söz ile anlatılmalıdır.
Ergenlik öncesi yaşlarda çocukların kavramları anlamaları zordur, o yüzden somut örnekler üzerinden çocuğa hangi davranışın hakikat hangisinin yanlış olduğunu yaşına uygun tabirlerle anlatmak gereklidir.
Saldırganlık ve şiddet eğilimi her çocukta olabilir. Çocuklar büyürken aileden aldıkları eğitimle bu eğilimi denetim getme hünerlerini geliştirirler. Anne baba çocuğun kızgınlık ya da engellenmişlik hisleri ile başetmede hangi tekniği kullanacağını örnek olarak göstermelidir. Çocuklar için söylenenlerden çok davranışlar değerlidir. Bu nedenle şayet anne baba birbirlerine ve çocuklarına karşı şiddete yönelik davranışlar göstermezler ve kendi şiddet eğilimlerini denetim ederlerse çocuk bu davranışı örnek alır ve kendisini denetim etmeyi öğrenir. Ailenin çocukların davranışları üzerindeki tesiri her vakit başka tesirlerden daha güçlüdür.
Aileler savaşla ilgili konuşurken savaşın insanlara getirdiği acıları ve aksilikleri anlatmalı, savaşlardan taraf tutmadan, savaşan tarafların tümüne acı, mevt ve yoksulluk getiren bir olgu olarak kelam etmelidirler. Savaşın bir kazananı yoktur. Haklı savaşlar bile sıkıntıları çözmek için en uygun formüller kabul edilemez. Çocuklarda savaşa karşı bir dünya görüşü geliştirmek, savaşla kahramanlık kahramanlık kavramını bütünleştirmek yerine insanlara getirdiği acıları birleştirmek ve çocuğun başındaki savaş kavramının bu halde oluşmasını sağlamak daha gerçek bir tavırdır.
Savaşla ilgili imajları açıklarken savaşın yanlışlığı ve berbatlığı anlatılmalıdır. Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” sözünün ne kadar yerinde bir kelam olduğu, barışçı bir sorun çözme yaklaşımının gerekliliği konuşulabilir.
Savaşla ilgili imajları bilhassa izletmek alışılmış ki gerekli değildir lakin çocuklar ister istemez gazetelerde, televizyonda bu cins imgelerle karşılaşacaklardır. Bu türlü manzaralar ortaya çıktığında bilhassa çocuğa yasaklamak da uygun olmaz zira çocuğun bu mevzuyu çok daha fazla önemsemesine ve kaygılarının artmasına neden olur. Yapılacak şey bu cins imajlarla karşılaştığında çocuğun bu bilgileri hazmetmesine yardımcı olmak, yani onunla bu mevzuda konuşmak, fikirlerini paylaşmak, çocuğun savaşa ve şiddete karşı bir dünya görüşü oluşturmasını desteklemektir.
Normalde çocuklar bu tıp haberlerden etkilenmezler. Şayet çocuk zati çok korkulu, endişeleri olan, etrafında gördüğü her durumdan endişe üreten bir çocuk ise o vakit izlediği bütün haberler üzere savaş haberleri de bu cins çocuklarda korku ve tasa yaratır. Çocuğun bu husustan ruhsal olarak etkilendiği daima bu husus ile ilgili konuşmasından, bu tıp durumların kendi başına da gelebileceği dehşetlerinden kelam etmesinden, uyku bozukluğu, okula gitmekten ve aileden ayrılmaktan korkma üzere belirtiler göstermesinden anlaşılabilir.Bu çocuklar ilerde telaş bozuklukları ortaya çıkarmaya yatkın çocuklar olabilir ve bir psikiyatrik yardım alınması uygun olacaktır.
Çocuğa yaşına uygun bir biçimde bu çeşit durumların kendi başına gelmeyeceğine dair teminat vermek gerekir. Biraz daha büyük çocuklarda savaşı sona erdirmek için neler yapılabileceği konuşularak mevzuya duygusal yaklaşım yerine bilişsel yaklaşım geliştirmelerini amaçlamak ve böylelikle hususa ait duygusal yükü dengelemek faydalı olur.