- Çocuklar, şiddet ve Savaş ile ilgili sorular
1. Şiddet kavramı çocuklara nasıl açıklanır?
2. Anne-babalar çocuklarında saldırganlık ve şiddet eğilimi olduğunu düşünüyorlarsa ne yapmalılar?
3. Çocuklara savaş hakkında ne söylenmesi gerekir?
4.Televizyon ve gazetelerdeki savaş imgeleri çocuklara nasıl açıklanmalı?
5.Anne-babalar çocuklarının bu cins haberleri izlemelerine müsaade vermeli mi?
6. Bu haberlerden etkilenen çocuğun psikolojisinde ne üzere değişiklikler gözlenir? Nasıl anlaşılır? Ne yapılması gerekir?
7. Çocuğun kendisini inançta hissetmesi için neler yapılabilir?
- Şiddet kavramı çocuklara nasıl açıklanır?
Bu çeşit kavramları açıklarken çocukların karşılaştıkları durumlarla bağlamında çocuğun yaşına uygun açıklamalar yapmak uygundur. Bebeğin genelde birinci şiddete yönelik davranışları yakınındaki şahıslara karşı olur. Anneyi ısırabilir, yakınındaki bir şahsa vurabilir vs. Bu birinci davranışlardan başlayarak çocuğa bu davranışın uygun olmadığına yönelik iletiler vermek gerekir.
Örneğin; bebek anneyi ısırdığında anne buna müsaade vermemeli ve “hayır” diyerek bunun yanlış bir davranış olduğunu tabir etmelidir. Daha sonra da çocuk arkadaşları ile bu çeşit durumlar yaşadığında diğerine şiddet uygulamanın yanlış olduğu çocuğun yaşına uygun tabirlerle kesin bir söz ile anlatılmalıdır.
Ergenlik öncesi yaşlarda çocukların kavramları anlamaları zordur, o yüzden somut örnekler üzerinden çocuğa hangi davranışın gerçek hangisinin yanlış olduğunu yaşına uygun tabirlerle anlatmak gereklidir.
Saldırganlık ve şiddet eğilimi her çocukta olabilir. Çocuklar büyürken aileden aldıkları eğitimle bu eğilimi denetim getme marifetlerini geliştirirler. Anne baba çocuğun kızgınlık ya da engellenmişlik hisleri ile başetmede hangi yolu kullanacağını örnek olarak göstermelidir. Çocuklar için söylenenlerden çok davranışlar kıymetlidir. Bu nedenle şayet anne baba birbirlerine ve çocuklarına karşı şiddete yönelik davranışlar göstermezler ve kendi şiddet eğilimlerini denetim ederlerse çocuk bu davranışı örnek alır ve kendisini denetim etmeyi öğrenir. Ailenin çocukların davranışları üzerindeki tesiri her vakit başka tesirlerden daha güçlüdür.
Aileler savaşla ilgili konuşurken savaşın insanlara getirdiği acıları ve aksilikleri anlatmalı, savaşlardan taraf tutmadan, savaşan tarafların tümüne acı, vefat ve yoksulluk getiren bir olgu olarak kelam etmelidirler. Savaşın bir kazananı yoktur. Haklı savaşlar bile meseleleri çözmek için en uygun prosedürler kabul edilemez. Çocuklarda savaşa karşı bir dünya görüşü geliştirmek, savaşla kahramanlık kahramanlık kavramını bütünleştirmek yerine insanlara getirdiği acıları birleştirmek ve çocuğun başındaki savaş kavramının bu biçimde oluşmasını sağlamak daha hakikat bir tavırdır.
Savaşla ilgili manzaraları açıklarken savaşın yanlışlığı ve berbatlığı anlatılmalıdır. Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” sözünün ne kadar yerinde bir kelam olduğu, barışçı bir sorun çözme yaklaşımının gerekliliği konuşulabilir.
Savaşla ilgili imajları bilhassa izletmek olağan ki gerekli değildir ancak çocuklar ister istemez gazetelerde, televizyonda bu tıp imajlarla karşılaşacaklardır. Bu türlü imgeler ortaya çıktığında bilhassa çocuğa yasaklamak da uygun olmaz zira çocuğun bu mevzuyu çok daha fazla önemsemesine ve kaygılarının artmasına neden olur. Yapılacak şey bu cins manzaralarla karşılaştığında çocuğun bu bilgileri hazmetmesine yardımcı olmak, yani onunla bu mevzuda konuşmak, fikirlerini paylaşmak, çocuğun savaşa ve şiddete karşı bir dünya görüşü oluşturmasını desteklemektir.
Normalde çocuklar bu cins haberlerden etkilenmezler. Şayet çocuk esasen çok telaşlı, endişeleri olan, etrafında gördüğü her durumdan kaygı üreten bir çocuk ise o vakit izlediği bütün haberler üzere savaş haberleri de bu çeşit çocuklarda dert ve tasa yaratır. Çocuğun bu bahisten ruhsal olarak etkilendiği daima bu husus ile ilgili konuşmasından, bu cins durumların kendi başına da gelebileceği dehşetlerinden kelam etmesinden, uyku bozukluğu, okula gitmekten ve aileden ayrılmaktan korkma üzere belirtiler göstermesinden anlaşılabilir.Bu çocuklar ilerde korku bozuklukları ortaya çıkarmaya yatkın çocuklar olabilir ve bir psikiyatrik yardım alınması uygun olacaktır.
Çocuğa yaşına uygun bir formda bu çeşit durumların kendi başına gelmeyeceğine dair teminat vermek gerekir. Biraz daha büyük çocuklarda savaşı sona erdirmek için neler yapılabileceği konuşularak hususa duygusal yaklaşım yerine bilişsel yaklaşım geliştirmelerini amaçlamak ve böylelikle mevzuya ait duygusal yükü dengelemek faydalı olur.