Toplum tarafından “bunama” olarak bilinen demans hastalığı, bilişsel yeteneklerde zayıflama ve
bunun sonucunda kişinin günlük ömür fonksiyonlarında bozulma ile karakterizedir. Hastalarda hafıza,
dikkat, düşünme, konuşma, algılama, hesaplama, muhakeme etme üzere değerli zihinsel
yeteneklerde azalma ve bozulma olur. Bu bozulmalar hastanın kendine bakım, hobiler, mesleki
işlevsellik, günlük ömürde bağımsız davranabilme üzere alanlarında önemli meselelere yol açar. Bu
durum hem hastanın kendisi için hem de yakınları için epey şiddetli sonuçlar doğurur.
Demans görülme sıklığı ileri yaşla bir arada artış gösterir. Dünya nüfusunun yaş ortalamasının
giderek arttığı göz önüne alınırsa gelecekte demans sıklığının da artacağı söylenebilir. Demans
belirtileri gösteren birçok hastalık olmakla bir arada en sık karşılaşılan demans çeşidi “Alzheimer
hastalığı”dır. Demansın tanısı hastanın detaylı olarak hikayesinin alınması ve ruhsal ve nörolojik
muayenesinin yapılması ile konulur. Başka taraftan teşhis koymak için görüntüleme teknikleri (beyin
MR, tomografi, PET gibi) üzere yardımcı araçlardan yararlanılır.
Tedavide, teşhis konulduktan sonra ömür uzunluğu kullanılmak üzere antidemansiyel ilaçlar
(asetilkolinesteraz inhibitörleri ve memantin) kullanılır. Demans hastalığının gerek başlangıç
gerekse de ileri evrelerinde, üstte değinilen bilişsel belirtilerinden öteki, duygusal (kaygı,
depresyon, çok öfke, duygusal reaksiyonlarda azalma gibi), fikir (sanrılar) ve davranış (ajitasyon,
sözel ve fizikî şiddet, uygunsuz ve denetimsiz davranışlar, daima dolaşma gibi) ve algı (işitsel,
görsel halüsinasyonlar) alanlarında kendini gösteren davranışsal ve ruhsal belirtiler de görülür.
Bu belirtiler çok şiddetli değilse öncelikli olarak davranış düzenlemesi, bakıcının eğitimi, fiziksel
aktivitenin arttırılması üzere formüller denenir. Şayet belirtiler daha şiddetliyse ilaç tedavisine
(antipsikotik ilaçlar, antidepresan ve anksiyete giderici ilaçlar) başvurulur.
Hem demans hem de sıradan unutkanlıklar için son yıllarda bitkisel eserlerin sıkça kullanıldığı
görülmektedir. Bunların, doğal eserler oldukları için zararsız oldukları fikri yaygındır. Fakat yan
etkileri, öteki ilaçlarla etkileşimleri ve ziyanlarını araştıran kâfi araştırma yapılmamış olması bu
ürünlerin kullanımlarını kısıtlı tutmak ve temkinli olmak gerektiğini göstermektedir. Demansta ilaç
dışı uygulamalar olarak; gün ışığı tedavisi, sanat terapisi, müzik tedavisi, hareket terapisi, hafıza
alıştırmaları, davranışsal ve etraf terapileri sayılabilir.
