Boynumuz 7 adet omurdan oluşur ve omurlarımız ortasında hareket edebilmemizi sağlayan diskler yer alır. Bir omuru başkasına bağlayan en kıymetli yapı olan disk kuvvetli bağ dokusundan oluşmuştur ve omurlar ortasında yastık ya da darbe emicisi üzere vazife yapar. Disk ve faset eklemleri omurların hareketlerine müsaade vererek boynunuzu ve sırtınızı eğmenizi ya da çevirmenizi mümkün kılarlar. Disk, “annulus fibrosus” ismi verilen güçlü bir dış katman ve “nucleus pulposus” ismi verilen jöle kıvamında bir merkezden oluşur.
BOYUN FITIĞI NEDİR?
Boyun fıtığı travmalar, zorlamalar, kazalar yahut yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmesi, diskin yastıklama misyonunu eskisi kadar güzel yapamaz hale getirebilir. Disk bozulmaya devam ettikçe dış katmanı da yırtılabilir ve diskin merkezi dış katmandaki bir yırtıktan çıkarak hudutların ve omuriliğin yer aldığı boşluğa taşarak boyun fıtığına neden olur.
BOYUN FITIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Boyun fıtığı ekseriyetle uzunluğundan tek bir kola yayılan ağrı, kolda ve elde olan uyuşma ile seyreder. Bu tabloya o kolda ve elde güçsüzlük eşlik edebilir. Şayet fıtıklaşan disk modülü çok büyükse ve omuriliğe de baskı yapıyorsa bacaklarda uyuşma ve güçsüzlük de yapabilir. Boyun fıtığında ağrı uzunluğundan çok koldadır. Boyun fıtığı en sık omuz eklemi sorunları ile karıştırılır. Bu hastalıklar da omuz ve bir ölçü kol ağrısı yapabilir. Ağrı nedeniyle hasta kolunu güçsüz hissedebilir. Omuz eklemi hastalıklarında, omuz hareketlerindeki hareket kısıtlılığı vardır. Boyun fıtığı hastalarında ayrıyeten bir omuz eklemi sorunu yoksa omuz hareketlerinde kısıtlılık ve bağlantılı ağrı olmaz. Kolun ve başın birtakım konumlarında ağrının tipinin değişmesi ile iki hastalık kümesi birbirinden ayrılır. Bu nedenle tecrübeli bir doktorun muayenesi boyun fıtıklarında çok değerlidir. Nadiren fıtıklaşmış disk omuriliğe baskı yaparak bacaklarda da problemlere sebep olabilir.
BOYUN FITIĞI NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Ağrının cinsi ve yerini tespit etmeye yönelik bir klinik değerlendirmeye ek olarak rastgele bir kuvvet kaybı, duyu kaybı ve de olağandışı refleksin dikkatli muayenesi ekseriyetle bir disk fıtığını teşhis edip yerini belirlemek için kafidir.
Teşhis röntgen sinemaları, bilgisayarlı tomografiler yahut manyetik rezonans görüntüleme ile katılaşır. Röntgen sinemaları omurga yıpranıp bozuldukça ortaya çıkan kemik çıkıntıları ve disk aralıklarındaki daralmayı gösterebilir fakat disk fıtığını ya da omurilikten çıkan hudutları gösteremez. BT ve MR taramaları tüm omurga kısımlarının (omurlar, diskler, omurilik ve sinirler) detaylı görüntülenmelerini sağlar ve birçok disk fıtığını tespit eder. Tüm bunlara ek olarak elektro tanısal test çalışmaları yapılarak bir boyun fıtığı sonucu oluşabilecek hudut hasarının bulguları aranabilir.
BOYUN FITIĞINDA CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİ PROSEDÜRLERİ NELERDİR?
Boyun fıtığı olan hastaların birden fazla hiçbir tedavi görmeksizin uyguna gidebilir. Ağrısı devam eden hastaların tedavisi için değişik seçenekler mevcuttur. Boyun fıtığı ile ilgili ağrıyı azaltacak ilaçlar mevcuttur. Hekiminiz gerekli gördüğü takdirde istirahat, boyunluk, hudut tahrişini azaltmaya yönelik anti-inflamatuar ilaçlar, ağrı denetimi için ağrı kesiciler, fizik tedavi, antrenman yahut epidural steroid enjeksiyonları üzere tedaviler önerebilir.
Boyun fıtığında cerrahi olmayan tedavinin maksadı, sonun fıtıklaşmış diskten kaynaklanan tahrişini azaltmak, ağrıyı dindirmek ve hastanın genel durumunu düzeltmektir. Boyun fıtığı tedavisi süreci boyunca işe gidip gitmeyeceğinizin bilgisini hekiminize kesinlikle sormalısınız.
Boyun fıtığına bağlı ağrının başlamasından sonra kısa vadeli (1-2 günlük) dinlenme yararlı olabilir. Bu kısa istirahat sonrasında yine harekete başlanması, eklem sertliği ve kas güçsüzlüğünün önlenmesi açısından kıymetlidir.
Doktorunuz bir hemşire ya da fizyoterapist yardımı ile boynunuzu kuvvetlendirmeye yönelik özel idmanları öğreterek sizi bu mevzuda bilgilendirebilir. Bu idmanları konutta uygulayabileceğiniz üzere muhtaçlık ve maharetlerinize uygun daha özel bir program uygulamak için bir fizyoterapiste gitmeniz gerekebilir. Antrenmanların motamot hekiminizin ya da fizyoterapistin anlattığı halde yapılması gereklidir.
BOYUN FITIĞINDA CERRAHİ TEDAVİ NE VAKİT VE NASIL YAPILIR?
Şiddetli bir kol ağrısına eşlik eden ellerde yahut kollardaki güçsüzlük durumunda bunu açıklayan önemli bir hudut yahut omurilik baskısı sinemalarla gösterilebiliyorsa hastaya cerrahi tedavi önerilmelidir. Tablonun çok süratli geliştiği ve her geçen gün daha berbata giden bir hasta kümesi vardır ki, bu hastalarda ameliyat dışı prosedürlerle vakit kaybedilirken, geri dönüşümsüz sekellerin oluşmasından korkarız. Bu hastalara acilen ameliyat olmasını telkin ederiz.
Bir küme boyun fıtığı hastasında ise kuvvetsizlik olmasa boyun ve kol ağrısı dayanılmaz şiddettedir ve hiçbir ağrı kesici ile rahatlamaları mümkün olmaz. Ağrı hayat kalitesini çok bozmuştur. Bu hastalarda da boyun fıtığı ameliyatı ağrının süratle düzelmesini ve bir an evvel hastanın günlük hayatına sorunsuz dönmesini sağlar.
AMELİYAT 1: ANTERİOR SERVİKAL DİSKEKTOMİ VE FÜZYON
Boyun fıtıklarına yapılan ameliyat teşebbüslerinin büyük kısmı boyun ön yüzüne yapılan küçük kesiler ile gerçekleştirilir. Boyun sağ ön yüzüne yapılan 3-4 cm’lik kesiler eşliğinde yapılan mikrocerrahi (servikal mikrodiskektomi) teknikle omurlara ulaşmak mümkün olabilmekte ve akabinde diskin tamamı bası yapan modüllerle birlikte çıkarılabilmektedir. Diskin çıkarıldığı iki omur ortasına 1 adet, diskin vazifesini alacak hareketsiz metal modül yerleştirilir. Boyun epey hareketli bir bölge olduğu için konulan bu modül iki omur ortasındaki kemiğin kaynamasını sağlar.
Kimi hastalarda birden fazla düzeyde bu sürecin yapılması gerektiğinde disk çıkarmak yerine omur cismi çıkarılarak daha âlâ bası kaldırılabilir. Önden yapılan bu tip ameliyatlarda ortaya konulan kafes gibisi kesimlerin üzerine plak denilen metal plakaların yerleştirilmesi ek stabilite sağlar.
AMELİYAT 2: POSTERİOR SERVİKAL DİSKEKTOMİ
Boynun gerisinden girilerek diskin çıkarılmasıdır. Fakat sonlu sayıda hasta gurubunda uygulanabilen ve ileri bir cerrahi teknik gerektiren bir ameliyattır.
AMELİYAT 3: POSTERİOR SERVİKAL FÜZYON
Boynun gerisinden girilerek bölgenin vidalarla tutturulması ve hudut üzerindeki baskıların giderilmesini sağlamaya yöneliktir. Vida ve çubuklarla oluşturulan sistem stabiliteyi sağlar.
AMELİYAT 4: ANTERİOR POSTERİOR STABİLİZASYON VE FÜZYON
İleri olaylarda yapılan bir süreçtir. Boynun önden ve geriden açılmasını gerektirir. Üstte tariflenen 1, 2 ve 3. ameliyatların tamamının kombinasyonu üzeredir.
AMELİYAT 5: ANTERİOR DİSK PROTEZİ
Boynun ön kısmından yapılan bir ameliyattır. Önden yapılan 1 numaradaki ameliyat tekniğindeki üzere disk çıkarılır. Fakat burada sabitleyici bir kafes plak kombinasyonu yerine hareketli metal yahut polimerden yapılma protez yerleştirilir. Bunda emel boyun hareketini olabildiğince koruma etmek ve komşu düzeylerde gibisi hastalıkların vakitle oluşumunun önüne geçmektir.
Bunların dışında Lazer ile diskektomiler, disk içi enjeksiyonlar, endoskopik didkektomiler gib yeni ve uygun hastalarda yüzgüldürücü sonuçları olan ameliyat tipleri de vardır. Teknik hala gelişmektedir.
Uygun formda yapılmış boyun fıtığı ameliyatından sonra birebir düzeyden tekrar fıtık oluşma ihtimali yoktur. Fakat öteki omurlar ortasında yeni fıtık oluşumu her vakit mümkündür. Bunun için hastanın ameliyat sonrası doktor tekliflerine harfiyen uyması kıymetlidir.
HER BOYUN AĞRISI BOYUN FITIĞININ HABERCİSİ MİDİR?
Boyun ağrılarının büyük kısmı halk ortasında uzunluğunda tutulma, yel girmesi üzere farklı tabirlerle ifade edilen boyunla bağlantılı kas ve bağ dokularındaki kasılma ve gerilme nedeniyle olan “Mekanik tip boyun ağrısı”dır. Bu tip ağrılar ilaçlarla geçer. Şayet sık tekrarlıyorsa uygun bir görüntüleme tekniği ile incelenmesi gerekir. Sık tekrarlayan boyun ağrısı ve tutulmalarının yalnızca küçük bir kısmı boyun fıtığı ile bağlantılıdır.
BOYUNDA DÜZLEŞME NEDİR?
Boyun ağrısı olan yahut rastgele bir sebeple boyun sineması çekilen şahıslarda boyun düzleşmesi denen bulgu çok sık karşılaşılan bir durumdur. Kendi başına bir hastalık değildir. Bu durum çoğunlukla mekanik boyun ağrısının ön planda olduğu hastalarda ağrılı devirlerde çekilen sinemalarda gözlenir.
Boyun omurlarının olağan dizilimi öne gerçek yaylanan bir eğri formundadır. Bu eğrilik şiddetli ağrı çekilen periyotlarda uzunluğundaki kasların kasılması ile düzleşebilir. Buradaki bu refleksin hedefi aslında uzunluğunu korumak ve hastanın boynunu sakınmasını sağlamaktır. Çoğunlukla uygun ilaçlarla ve fizik tedavi ile düzelir. Boyun ağrısı geçse dahi uzunluğunda düzleşme bir müddet daha devam edebilir. Bu durum ağrı geçtikten sonra boyun kaslarını kuvvetlendirecek ve sıhhatli hale getirecek antrenmanlar ile büsbütün düzelir.
Boyun düzleşmesi daha az olarak uzunluğundaki kireçleme ve fıtıklarla bağlı de görülebilmektedir. Bu durumda uzunluğunun düzleşmesinin nedeni her neyse o tedavi edilmelidir.
BOYUN FITIĞINDAN KORUNMANIN YOLLARI NELERDİR?
Boyun fıtığı ve boyunla ilgili tüm ağrıların nedeni öncelikle gerilim olarak belirtilmektedir. Bu nedenle şahısların kendini gerilimden müdafaası birinci şarttır. Gerilimden korunmak günümüzde pekte mümkün olmadığından ötürü şahıslar gerilim halinde iken en az aksi hareketlerden kaçınmaları gereklidir. Örneğin hudutlu ve gergin olunan vakitlerde ağır bir şeyler kaldırmaktan, aşağı yahut üst gerçek uzanmaktan ve ani hareketlerle öne yahut karşıt istikamete eğilmekten kaçınılması gereklidir. Ayrıyeten daima bilgisayar başında oturmak ve ani gerginliklerde boyun fıtığına neden olabilmektedir. Soğuk havalarda boyun bölgesini sıcak tutacak atkılarla sokağa çıkmak da şahısları boyun fıtığından korumaktadır.
BOYUN FITIĞI BAŞ AĞRISI YAPAR MI?
Boyun fıtığı tek başına baş ağrısı yapmaz. Lakin fıtığın ağrısından ötürü spazma uğrayan boyun etrafı kaslarından ötürü bilhassa tansiyon tipi baş ağrıları ve bir kısım migren çeşitleri tetiklenebilir. Boyun fıtığı herkesçe bilinen yaygın bir rahatsızlık olmadığı için; doğal olarak tarifi, belirtileri, teşhisi, tedavisi üzere hususlar hakkında da bilgi sahibi çok fazla kişi yoktur. Boyun fıtığının belirtileri bel fıtığınınki üzere kolay ayırt edilebilir ve bariz olmadığı için, boyun fıtığında erken teşhis pek kolay olmamaktadır. Belirtileri kimi kolay ve değersiz rahatsızlıklarla benzerlik gösterdiği için boyun tedavisi için doktora gidildiğinde artık hastalık belirli bir düzeye kadar ilerlemiş olmakta, büsbütün ortadan kaldırma ihtimali ortadan kalkmaktadır. Boyun fıtığını tehlikeli yapan da hastalığın ölümcüllüğünden çok, bu türlü sinsi bir halde ilerlemesidir.
Bu yüzden boyun fıtığı tedavisinde kilit nokta, tedaviden çok teşhistir. Yani teşhis koyma konusunda kâfi hassaslık ve gereken zamanlama uygulandığında, hastalık o kadar da tehlike arz etmeyecektir. Hasebiyle boyun fıtığının belirtileri konusunda mümkün olduğunca geniş bir bilgilendirme yapılmalı, herkesin teşhis koyma konusunda kâfi alt yapıya ulaşması sağlanmalıdır.