Bipolar bozukluk da depresif bozukluk üzere bir duygudurum bozukluğudur. Yani asıl belirtileri duygudurum
(mod) ile ilgilidir. İsminden da anlaşılacağı üzere, ters uç üzere gözüken iki belirti kümesinin olduğu ataklar
ve bu ataklar ortası güzellik devirleri ile seyreden bir hastalıktır. Hastalar birinci ataklarını çoklukla 20’li
yaşların başlarında geçirirler. Bu ataklar mani, depresyon ve hipomani (mani atağının daha az şiddetli
olanı ve daha kısa süreni) ataklarıdır. Hastalığın vakit içerisinde nasıl ilerleyeceği hastalar arasında
çok değişkenlik gösterebilir. Hastalar ya yalnızca mani ya da hipomani atakları geçirir, ya da hem bunları
hem de depresif atakları geçirir. Kimi hastalarda bir yılda bile çok sayıda atak olabileceği üzere hayatları
boyunca yalnızca bir manik atak geçiren hastalar da vardır.
Bipolar bozukluğun depresif atakları depresif bozukluğun atakları üzeredir (bakınız; ruhsal hastalıklar =>
depresif bozukluk). Manik ataklar ise bu hastalığa mahsustur. Manik atakta depresif atağın aksine hasta
ziyadesiyle dışa dönüktür. Kendini olağandışı derecede “iyi” hisseder. Duygudurumu çok sevinçli ve/veya
öfkelidir. Uyku gereksinimi hayli azalmıştır, günde birkaç saat uyku hasta için kafidir. Her türlü aktiviteyle
ilgi ve iştahı artmıştır. Çok yemek yer, çok konuşur, konuşma suratı epey artmış ve cümleleri arasındaki
mana bütünlüğü zayıflamıştır, çok gezmek, yeni beşerlerle tanışmak ister. Ancak bağlantı kurma biçimi
tuhaflaşmıştır, uygunsuz latifeler, jest ve mimikler yapar. Cinsel isteği artmıştır, hiç tanımadığı biriyle riskli
alakalar yaşayabilir. Alkol ve husus kullanma ölçüsü artabilir. Süratli ve tehlikeli otomobil kullanabilir, suç
içeren davranışları yapabilir. Yani, hastaların manik atak periyotlarında tehlike ve risk içeren her türlü
aktiviteyi yapma ihtimali artar. Artmış bir benlik algısı vardır. Hasta kendini olağandan daha pahalı,
değerli hisseder, kendine inancı ziyadesiyle lakin garip bir biçimde artmış görünür.
Bazen duygudurumun yanı sıra niyetler de hastalıktan etkilenebilir. Bu durumda hasta kendini,
aslında olmadığı bir kimlikte sanmaya başlayabilir (bakınız; merak ettikleriniz => sanrı, hezeyan). Bunlar
ekseriyetle siyasi, dini özel niteliği olan biri (mesih, peygamber, başbakan, siyasi başkan gibi) ya da ünlü bir
aktör, sanatçı vb. birileri olur. Aslında bu kanılar hastanın çok derecede artmış özgüveni ve
yükselmiş duygudurumu ile uyumludur. Bu türlü düşünen ve hisseden hasta beşerlerle konuşmalarında,
toplumsal medyada bunları coşkuyla söz edebilir. Bu durum, öteki insanların bireyin hasta olduğunu en
çok anladıkları belirtilerdir. Doğaldır ki tüm bu belirtileri yaşayan bir hastanın günlük hayatını ve
fonksiyonelliğini sağlıklı biçimde yürütmesi beklenemez. Manik atak yaşayan bir hastanın tedavisine zaman
kaybetmeden başlanmalıdır. Manik atak devirlerinin tedavi edilmesinde birçok hastanın hastaneye
yatırılması gerekmektedir.
Hipomani atakları ise üstte sıralanan belirtilerin daha hafif hallerinin görüldüğü ataklardır. Hasta
kendini, kendi olağan haline nazaran daha yeterli hisseder, özgüveni artmıştır ve enerjiktir. Şayet atağın şiddeti
düşükse hastanın atak periyodunda olduğu dışarıdan pek fark edilmeyebilir, hasta işine devam edebilir,
günlük fonksiyonlarını kıymetli oranda sürdürebilir. Hipomani ataklarında niyet bozukluğu (sanrı)
görülmez.
Uyku sistemi, duygudurum bozuklukları için bilhassa de bipolar bozukluk için epey değerli bir husustur.
Çoklukla manik ve hipomanik atakların birinci belirtisi uyku gereksiniminin azalması, hastanın geceleri uyku
müddetinin çok kısalmasıdır. Öte yandan bir bipolar bozukluk hastasının –tedavi oluyor dahi olsa- olarak
uyku nizamın bozulması, az uyumak zorunda kalması onu atak periyoduna sokabilir. Bu nedenle bu
hastaların uyku sistemlerine çok dikkat etmeleri, uykusuz kalmamaları, mümkünse vardiyalı işlerde
çalışmamaları gerekmektedir. Ayrıyeten, ani alınan üzücü haberler, olumsuz hayat olayları bipolar
bozukluk hastalarının atak devrine girmelerine neden olabilir.
Bipolar bozukluğun hem ataklarının tedavisinde hem de atakların tekrarlamasının önlenmesinde ilaç
tedavisi önceliklidir. Duygudurum dengeleyici ilaçlar, antipsikotik ilaçlar, anksiyete giderici ilaçlar ve
depresif periyotlarda antidepresan ilaçlardan yararlanılır. Öte yandan, bipolar bozukluk tanısı konmuş
(geçmişte en az bir manik ya da hipomanik atak geçirmiş) bir hastada, depresyon devrinde dahi olsa,
antidepresan ilaç kullanımında çok dikkatli olunmalıdır. Zira antidepresan ilaçlar hastalığın gidişini
olumsuz istikamette etkileyebilirler, manik ve hipomanik atak sıklığını arttırabilirler.
Şiddetli manik ve depresif ataklarda hastalar hastaneye yatırılmalı ve gerekirse elektrokovülzif tedavi
(EKT; şok tedavisi) yapılmalıdır. Bipolar bozuklukta atak geçse bile hastanın ilaçlarını uzun mühlet ve
nizamlı olarak kullanması çok kıymetlidir. Zira atakların tekrarlanma riski fakat bu sayede azaltılabilir.
Birinci manik atağını geçiren bir hastanın en az iki yıl boyunca sistemli olarak esirgeyici ilaç tedavisi alması
gerekir. Atak sayısı arttıkça bu müddet uzayacaktır. Birtakım hastaların ömürleri boyunca bu tedaviyi almaları
gerekmektedir.
İlaç tedavisinin yanı sıra, ataklar ortası devirlerde birtakım psikoterapi cinslerinin (destekleyici psikoterapi,
bilişsel-davranışçı psikoterapi) uygulanması hastaların tedavi ahenginin artmasında, hayat kalitelerinin
güzelleşmesinde, hastalığın olumsuz tesirleriyle gayret etme güçlerinin artmasında değerli katkılar
sağlamaktadır.
Son olarak, hem hastaların hem de yakınlarının, bipolar bozukluk, belirtiler ve bunların olabildiğince
erken periyotta tanınması, dikkat edilmesi gereken durumlar (uyku nizamı, gerilim maruziyeti gibi) ve
tedavinin değeri hakkında detaylı olarak bilgilendirilmesi gerekli ve değerlidir.
