Ayak ağrısı, kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ortasında çok sık görüleren sorunlardandır.
Vücudumuzu taşıyan ayaklarımız hareket sistemi bütünlüğünde kıymetli bir vazife yüklenmektedir.
Hatta kimi bilim adamları ayakların gördüğü kıymetli misyonlardan ötürü onları bedenimizin ağrı
işçileri olarak isimlendirmişlerdir.Bu büyük misyonu üstlenen ayaklar karmaşık bir yapıdan oluşmuştur.
Ayakta 26 kemik bululnmaktadır. Bu kemikler ortası eklemler, bağlar ve kaslar ayak stabilitesini ve
hareketliliğini sağlamaktadır. Ayak ön, orta ve art olmak üzere 3 işlevsel kısma ayrılarak
incelenir.
Ayak ağrıları, yaşla birliklte giderek artan değerli bir sıhhat sorunu oluşturmaktadır. Kırkbeş yaş üstü
kişilerin nerdeyse üçte birinde ayak ağrıları bulunmaktadır. Bu ayak ağrılarının kıymetli bir kısmı kişinin
günlük hayatını zorlaştırmakta, ömür kalitesi ve fizikî işlevlerini değerli derede etkilemektedir.
Bunların yanısıra düşmelerde de besbelli bir artışa neden olmaktadır.
Ayak muayenesinde ayakkabı muayenesi de yapılmalı ve varsa ayakkabıda beklenmeyen aşınmalar
kaydedilmelidir. Olağan bir ayakkabı tabanına bakıldığında burun ve topuk dış yanında yük taşımaya
bağlı olarak aşınma görülür. Düz tabanlı bir hastanın ayakkabısınşda taban iç tarafı ve topuk dış
tarafında aşınma gözlenir. Ağır olgularda topuk karşı köşesinde de aşınma dikkati çeker. Ayakkabının
tarak kısmında ve topuk gerisinde çok aşınma, ön yüzde kırışmalar ve burunda kalkma gözlenen bir
ayakkabı pes kavuslu (ayak çukurunda artış-düz taban hastalığının tam tersi) bir ayağa aittir. Bu birkaç
örnekten anlaşıacağı üzere ayakkabının düzgün ve dikkatli bir biçimde kıymetlendirilmesi ile bile bazı
hastalıkların teşhisine yaklaşım kelam konusu olabilmektedir.
TOPUK AĞRISI
Ayak ağrılarından topuk ağrısı yetişkin devirde en sık karşılaşılan problemlerden biridir. Bilhassa 40-60
yaşlarındaki şahıslarda %15;e varan oranda karşılaşılmaktadır. Şişmanlık, uzun müddet ayakta durma,
yürüme ve kimi spor kollarındaki aktivitler hazırlayıcı faktörler olarak gösterilmektedir. Topuk özel bir
yağ dokusu ile çevrilidir. Bu yağ dokusu şok emen bir yapıdır ve topuğa gelen direk yükün %20-25;ini
absorbe eder.
Hasta çoklukla sabah kalkınca birinci adım ile şiddetli topuk ağrısından yakınır. Daha sonra kısmen
hafifleyen ağrı vardır. Hastalar ağrıyı azaltmak için ayak dış kısmına yük vererek yürümeye, hatta
bazen ayak parmaklarını bükerek ayak ağrısını azaltmaya çalışır.
Topuk ağrısı genel olarak üç formda karşımıza çıkar. Topuk ve etrafındaki yumuşak dokudan
kaynaklana ağrılar; topuk bölgesindeki kemik ve eklemlerden kaynaklanan ağrılar; öteki yerlerden
yansıyan ağrılar.
PLANTAR FASİİT
Topuktan ayak parmaklarına kadar uzanan ve ayak tabanını geniş olarak kaplayan dokunun
hastalığıdır. Çoklukla orta yaşlarda görülen ve topuk altında yürüme ile artan, travma ile ilişkisi
olmayan ağrı ve hassasiyet ile karakterize bir klinik tablodur. Sabah ağrısı sıklıkla şiddetlidir, birkaç
adımla hafifler, daha sonra gün içinde ayakta durma, bilhassa ayak tabanının gerilmesine neden olan
merdiven çıkma ve parmak ucu yürüme ağrısını artırır. Ayak deformiteleri (düz taban, ayak arkının
yüksekliği), yaşlılık, atlet ve maroton koşucularında ve obezite ile birlikte görülebilen hastalık bazen de
iltihablı romatizmal hastalıklarla birlikte olabilir.
Ayak ağrısına sebep olan plantar fasiit sıklıkla tek taraflıdır lakin 1/3 hadisede çift taraflıdır. Yüksek
oranda şahısta bir yıl sonra bulgularda gerileme olur. Topuk dikeni ile plantar fasiit ortasında manalı bir
ilişki vardır.
Tedavi: Hastalık kendini sınırlalayıcı olmakla birlikte çoklukla hastanın günlük hayatını önemli
derecede tesirler.Tedavide çok sayıda yollar kullanılmaktadır. Kullanılan en önemli metotlar;
istirahat, sıcak ve soğuk uygulamaları, elektroterapi, bantlama, uygun germe antrenmanları ile
taban dayanağı, manuel terapi, PRP, ESWT, steroid olmayan ağrı kesiciler, ağrının en ağır olduğu
bölgeye enjeksiyon. Kas gücünün tekrar sağlanması ve kâfi esnekliklerin sağlanması gerekir. Baldır
kaslarının gerimi de gereklidir. Germe evvel yüksüz, daha sonra da yük vererek yapılmalıdır. Uygun
ayakkabı kullanımı da değerlidir.
YAĞ YASTIĞI SENDROMU
Topuk ile topuk derisi ortasında bal peteği görünümde yağlı bir doku vardır. Yağ yastığı sendromunun
en değerli nedeni ayak topuğunda bulunan yağ dokusu atrofisidir. Topuk yastığı olağanda yağ dokusu
ve elastik bir dokudan oluşur ve şok abzorbe edici bir özelliği vardır. Ancak bu özelliği yaşla ve vücut
ağırlığına bağlı olarak azalır ve topuk yastıksız hale gelir. Yastıkçık üzerine devamlı gelen gerilimler de
bu yetersizliğe neden olabilir. Ağrının lokalizasyonu topukta yüklenmenin en fazla olduğu yerdedir.
Tedavide steroid olmayan ilaçlar, yumuşak topuklu ayakkabılar ve muhakkak müddet sportif aktivitelerden
kaçınılmalıdır.
TARSAL TÜNEL SENDROMU
Bacak gerisindeki hududun, aşık kemiğinin altındaki hudut tünelinden geçerken sıkışması sonucu olur.
Topuk arka-iç kısmında ağrı, hudut üzerinde birebir bölgede hassasiyet, uyuşma bulunabilir. Yakınmalar
özellikle uzun yürüme sonrasında artar. Ayak ağrısı çabucak azalmaz ve yük randımanının azalması ile
birlikte yavaş yavaş azalır. Uyuşmalar, gece ve gündüz ağrıları biçiminde olabilir. Tedavide uygun
tabanlık ile birlikte steroid olmayan ağrı kesici ilaçlar. Yakınmaları geçmeyen bireylerde cerrahi tedavi bir seçenektir.
TOPUK KEMİĞİNİN GERİLİM KIRIĞI
Çoğu sefer askeri işçide ortaya çıkan, az görülen kırıklardandır. Bilhassa reaksiyonlu aktiviteler
sırasında ortaya çıkan sinsi bir ağrıdır. Topukta baskıyla ağrı ortaya çıkar. Radyolojide kemiğin arka
kenarına paralel bir çizgi görülür. Teşhis için sintigrafi yahut MR yeterli sonuç verir. Tedavisi cerrahi
olmayan tedavidir. Uygun şok azaltan ayakkabılar tercih edilmelidir.
