Aşil tendonu, ayak bileğinin ardında kaval kemiğine paralel olarak uzanır. Topuk kemiğinden başlar ve kaval kemiği boyunca üst hakikat uzanır. Bedenimizin en güçlü tendonudur. Aşil Yunancada en güçlü manasına gelir. Bu tendonun inflamasyonuna ise aşil tendinit denir. Ayak bilek gerisi ağrılarının en sık sebebidir.
Bu tendon yürüme ve koşma sırasında topuk kemiğini üst kaldırma misyonu görür. Uzun mühlet ayakta kalma, yürüme ve koşma aşil de çok gerilim oluşturur. Bu durumda tendinitle sonuçlanabilir.
Tanımlama
Basit tarifiyle tendonun inflamasyonuna tendinit denir. İnflamasyon ise bedenimizde sağlıklı dokuların çok kullanıma, yaralanmalara yahut hastalıklara karşılık verdiği şişme, ağrı ve hassasiyetlerdir. Aşil tendonun ortasındaki tendinitler çoklukla dejeneratif olup tutunma yerlerindeki ise çok kullanıma bağlıdır. Ortasındaki tendinit çoklukla genç ve etkin bireylerde görülür.
Ensık topuk kemiğine tutunduğu yerde görülür, kalsifikasyon ve kemik spurları oluşabilir. Ekseriyetle ileri yaş etkin olmayanlarda sık görülür.
Sebepleri
Aşil tendinit ile bağlantılı özellikli bir yaralanma yoktur. Sorunun temeli aşile binen tekrarlayıcı ve çok kullanıma bağlı gerilimler sonucu gelişir. Kısa sürece bedene binen çok yük, süratli kilo alma, uzun mühlet ayakta kalma, sert kösele ve düztaban ayakkabı kullanma risk faktörleri ortasındadır.
Diğer nedenler;
- Kısa müddette ve kondisyonsuz uzun müddetli yürüyüş ve ayakta kalma
- Kondisyonu düşük bir baldır kası çoklukla serttir. Ani ve çok antrenman aşile bine yükü ve gerilim artırır.
- Topuk kemiklerinde spur gelişimi aşili hassas hale getirir.
Klinik Bulgular ve Şikâyetler
- Sabahları aşil tendonu boyunca ağrı ve sertlik
- Aktivite artışı ile aşil tendonunun topuğa tutunduğu yerde ağrı ve hassasiyet artışı
- Egzersiz sonrası gün boyunca ağrı
- Tendonda kalınlaşma ve şişlik olur
- Özellikle sportif aktivite sırasında aşil tendonundan pop sesi alırsanız yırtılmış olabilir. Bu durumda çabucak hekiminize başvurun.
Hekim Muayenesi ve Teşhis
Hekiminiz sizinle şikâyetlerinizi ve tıbbı geçmişinizi konuştuktan sonra üstteki klinik bulgulara yönelik muayene yapacaktır. Doktor teşhisten emin olmak için ultrason, röntgen ve MR isteyebilir.
Röntgen kemik spur ve kalsifikasyonları âlâ göstermekle birlikte kemik hastalıklarının ayırıcı teşhisinde yardımcı olmaktadır. MR ise aşil üzere yumuşak dokuları çok net kıymetlendirir.
Tedavi
Ameliyat Dışı Tedavi Yöntemleri
Birçok hastada ameliyat dışı prosedürler ile hastalar rahatlamaktadır. Lakin şikâyetlerin rahatlaması birkaç ayı bulabilir. Erken teşhis ve tedavi edilse bile çoklukla 3 aydan fazla sürmektedir. Önemli ağrılarda bu mühlet 6 ayı bulmaktadır.
Dinlenme:
Birinci basamaktır ve aktivite artışı durdurulmalıdır. Bilhassa ağrıyı kötüleştiren aktivitelerden kaçınılmalıdır. Aşile çok gerilim bindiren koşma üzere sporlara orta verilmeli, bunların yerine yüzme üzere aşile düşük gerilim bindiren sporlara devam edebilirsiniz.
Buz Uygulama
Buz uygulaması çok yararlıdır. Gün boyunca 1-2 saatte bir 20 dakika buz uygulayın. Buzu bir havlu üzerinden uygulayın. Özel jel torbaları olup uygulama için temin edilebilir.
Medikal Tedavi
Nonstroid antiinflamatuar ilaçlar inflamasyonu azaltmak için kullanılabilir. Lakin 1 aydan fazla kullanımı tavsiye edilmez.
Egzersiz
Germe antrenmanları baldır kasının uzamasını sağlayarak aşile binen gerginliğin azalmasını sağlar.
Ayakta duvarı iterek 10 saniye tutun ve gevşeyin. Tek seansta 20 defa uygulayın.
Fizik Tedavi
Aşil tendonun güzelleşmesinde yararlıdır. Bilhassa aşil ortası tendinitlerde aktifliği yüksektir.
Eksantrik Germe Protokolü
Bu antrenmanlar ile baldır ve aşil germeleri yapılır. Topuk üzerine merdiven çıkılarak yapılan antrenmandır. Yumuşak topuklu bir ayakkabı ile yapılabilir. Biraz ağrılı olabilir ama yapılması çok yararlıdır. Tek seansta 5 dakika yapılır ve günde 3 seans.
Lokal Stroid Enjeksiyonları
Çok tesirli bir ilaçtır. Çoklukla tek dok yahut azamî 3 sefer uygulanır. Ama zarurî olmadıkça en son tercihtir.
Destekleyici Ayakkabılar ve Ortezler
Taban kısmı yumuşak ve topuk kısmı daha yüksek ayakkabılar kullanılmalıdır. Topuk kısmı yüksek olursa aşil gerginliği azalır. Bilhassa taban kısmı esnek olmalı ve adeta amortisör üzere çalışmalıdır. Kösele ve sert tabana orta vermelisiniz.
ESWT
Ses dalgaları ile bölgesel kan akımı artırılarak inflamasyon azaltılır.
Cerrahi Tedavi
6 ay boyunca tüm tedavilere cevap vermeyen durumlarda tendinitin yerine ve hasar ölçüsüne bağlı olarak cerrahi düşünülür.
Yapılan ameliyatlar;
Gastroknemius kasına, aşil gerginliğini azaltmak için uzatma ameliyatı yapılır. Yararlı bir ameliyattır istenmeyen durum oranı düşüktür.
Debridman: Tendonda %50 den az hasar varsa kalsifikasyonlar temizlenebilir. Hasarlı yerler temizlenir. Sonrasında bot yahut alçı tedavisi yapılabilir.
Tendon Transferi: Hasar %50 den fazlaysa tendon transferi yapılır.
İyileşme: Birçok hastada ameliyat ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Lakin muvaffakiyet hasarın ölçüsüne ve yerine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.Ağrılardan kurtulma ve düzgünleşme 12 ayı bulabilmektedir.
Komplikasyonlar: 520-30 oranında daima ağrı olabilmektedir. Bir başka komplikasyon ise enfeksiyondur.