Anoreksia ve Bulimia Nervoza

Yeme bozukluğu olan erkeklerle sık karşılaşmıyoruz fakat yeme bozulukları yalnızca bayanlara ve kızlara has bir hastalık değildir. Anoreksiya ve bulimiası olanların dörtte biri erkektir ve tıka-basa yiyicilerin yüzde 40’ı da erkektir.

Efsanevi müzikçi, kelam müellifi ve piyanist Elton John, 16 yıl boyunca kendisi için tedavi arayışına girene kadar bulimic hastalığı olduğunu ve 1990 yılında kokain bağımlılığı olduğunu söyledi. Tedaviye ikna olana kadar durumunu inkar ettiğini ve kendi başına düzeltebileceği bir durum olduğunu düşündüğünü söylemiştir.

Elton John, 2002 yılında Larry King’e verdiği bir röportajda, “Yardıma gereksinimim var” kelamlarını söylediği anda, daha yeterli olacağını bildiğini söylemiştir. Bulimia ile olan ferdî savaşı – ve onun bu husustaki açıklığı – yeme bozukluklarının erkekleri nasıl etkileyebileceği konusunda kamuoyunda farkındalık yaratılmasına çok yardımcı olmuştur.

Anoreksia Nervoza ve Bulimia Nervoza Nedir?

Anoreksia Nervosa (AN),bir kişinin fazla kiloları olduğunu öne sürerek çok bir diyete başlamasıdır. Hastalık evvel kolay bir zayıflama isteği ve diyet uygulaması olarak başlar ve vakit içinde ağırlaşır. Bu hastalığın varlığından bahsetmek için bir şahısta fazla kilolu olma takıntısı, ağır bir diyet uygulanması, çok kilo kaybı, zayıf olduğunu kabul etmemek ve bayanlarda adetlerde bozulma görülmesi gerekir. Birtakım hastalar çok az besin alır kimileri da besin aldıktan sonra zorla kendini kusturur. Birtakım hastalar kilo vermek için ishal yapan ilaçlar hatta hormon ilaçları kullanır. AN hastalığı olan birden fazla bireyde tipik olarak içe kapanıklık, mükemmelliyetçilik, çok gerginlik ve kendini zalimce tenkit, depresyon üzere belirtiler ve kişilik gelişiminde sıkıntılar olabilir.

Bütün toplumda AN yaklaşık olarak her yüz şahıstan birinde görülür. Toplumda bu hastalık olan şahısların %90 kadarı bayanlardır. Gördüğünüz üzere erkekler ortasında az sıklıkla olsa da görülmektedir. Hastalar sıklıkla 18-20 yaş ortasındadır. Bu hastalık gelir ve eğitim düzeyi fazla toplumlarda yani bireylerin kendilerinden beklentileri fazla olan durumlarda daha sık görülmektedir. Dünyada bilhassa 60’lı yıllardan sonra giderek artan oranda AN nedeniyle sıhhati bozulmuş bireylere rastlanmaktadır. Bu yüzden medyada bu hastalıktan giderek daha fazla bahsedilmesi de nedensiz değildir.

Bu hastalığın başlangıç nedeni aşikâr değildir. AN, bazen ailesel bir özellik taşır yani hasta kişinin ailesinde öteki hasta şahıslar de görülebilir. Birtakım durumlarda aile içi çatışmalar yahut toplumsal ilgi bozuklukları, örneğin erkek arkadaştan ayrılma üzere nedenler bu hastalığı başlatabilir. Hastalık aylar hatta yıllar boyunca devam edebilir. AN ağırlaştıkça adetler kesilir, beslenme bozukluğu ve bedende sıvı kaybı nedeniyle neredeyse bütün organlar etkilenmeye başlar. Kemik erimesi, kanda tuz istikrarının bozulması ve kimi hormon bozuklukları oluşur. Bu hastaların çok zayıf kalıncaya kadar iştahı azalmaz ama az besin alırlar.

Bu hastalıkta vakit içinde yaşamsal fonksiyonu olan kalbin ve böbreklerin etkilenmesi hastalar için sonun başlangıcı olur. Kalp kasları incelir ve kasılma gücü zayıflar. Kalpte atım bozuklukları başlayabilir. Böbreklere giden kanın ve beden sıvılarının azalmasıyla böbrek yetmezliği belirtileri görülebilir. Hastalar giderek artan biçimde depresyona girebilir ve intihar eğilimi başlayabilir. Tedavi ne kadar erken başlarsa o kadar tesirli olacaktır. Tedavi sırasında düzelme ne yazık ki süratli olmaz, hastalığın yıllarca sürmesi üzere tedaviden olumlu sonuç alabilmek için aylar hatta yıllar geçmesi gerekebilir. Ağır durumlarda hastanede yatarak tedavi gerekebilir.

Anoreksiya Nervoza DSM-V Teşhis Ölçütleri:

1- İhtiyaçlara nazaran güç alımını kısıtlama tavrı, kişinin yaşı, cinsiyeti,gelişimsel olarak izlediği yol ve vücut sıhhati bağlamında besbelli bir biçimde düşük bir beden yükünün olmasına yol açar. Besbelli bir biçimde düşük beden tartısının, olağan en düşüğün altında ya da çocuklar ve gençler için beklenenin altında olarak tanımlanır.

2- Kilo almaktan ya da şişmanlamaktan çok korkma ya da bariz bir biçimde beden yükünün olmasına rağmen kişinin daima kilo almayı güçleştiren davranışlarda bulunması.

3- Kişinin beden yükünü ya da biçimini nasıl algıladığıyla bir bozukluk vardır. Kişi kendini değerlendirirken beden tartısı ve biçimine yersiz bir değer yükler ya da o sıradaki düşük beden yükünün ehemmiyetini hiçbir vakit kavrayamaz.

Bulimiya Nervoza hastaları sık tekrarlayan yeme nöbetlerinde fazla ölçüde besin tüketir. Birden fazla vakit şeker, karbonhidrat ve yağ oranları yüksek olan çok ölçüde kalorili yiyecekler seçerek, çok süratli yiyerek, bazen yemeği tatmadan yutabilirler. Yeme nöbetleri esnasında, hastalar kendilerini denetim dışı hisseder. Nöbetten sonra bu davranışını telafisinde: aç kalma, kendini kusturma, fazla ölçüde müshil (laksatif) ya da diüretik kullanma, çok antrenman yapma ya da bu davranışların hepsini bir ortada gösterme takip eder. İğrenme ya da utanma duygusu sebebiyle genelde bulimik davranışlarını gizlice yapar. Hastanın her yemekten sonra kusması tıbbi problemleri da beraberinde getirir.

Bulimia Nervoza DSM-V Teşhis Ölçütleri:

Aşağıdakilerin birlikte tekrarlaması:
- 2 saatlik bir vakit diliminde olağandan çok fazla ölçüde yiyecek tüketme,
- Yeme atağı sırasında denetim kaybı hissi,

Kilo alımını önlemek için telafi edici davranışların (kusma gibi) haftada 1 defa uygulanması,
Özdeğerlendirmede beden yükü ya da formundan sebepsiz yere etkilenme,
Anoreksiya Nervoza’daki yeme atağından farklı olma.

Hastalığın bedendeki belirtileri ise şunlardır;