Kaygı her vakit makus bir şey değildir. Gerilim altında dikkatinizi odaklamanıza ve motive olmanıza yardımcı olur. Fakat ne vakit ki telaş ve endişe hayatınıza mani olmaya başlarsa, işte o vakit sorununuz var demektir. Yeterli haber ise aslında tahlilin düşündüğünüz kadar çok uzakta olmamasıdır. Telaşınızı denetim altında tutabilmek ve hayatınızın denetimini yine elinize alabilmek için yapabileceğiniz bir çok şey var.
Anksiyete (Kaygı) Bozukluğunu Anlamak
Baskı altında ya da gerilimli bir durumla karşılaşıldığında endişelenmek, gergin hissetmek ve korkmak olağandır. Tasa bedenimizin tehlikeye verdiği doğal bir karşılıktır. Sağlıklı dert bizim dikkatimizi odaklamamızı ve uyanık kalmamızı kolaylaştırır, harekete geçirir ve sorunlarımızı çözebilmemiz için motivasyon sağlar. Lakin tasa ömrünüzü ve bağlantılarınızı etkilemeye başladıysa bu sizin olağan korku çizgisini aştığınızı ve dert bozukluğunun sonlarına girdiğinizi gösterir. Anksiyete (Kaygı) Bozukluğunuz mu var? Şayet aşağıdaki belirtilerden bir kaçını yaşıyorsanız ve bunlar kolay kolay geçmeyecek üzere görünüyorsa anksiyete (kaygı) bozukluğunuz olabilir:
Sürekli gergin ya da telaşlı mısınız?
Kaygınız işinizi, okulunuzu ve aile sorumluluklarınızı yerine getirmenizi engelliyor mu?
Sizi sinirlendiren kaygılarınız var ve bunlardan kurtulamıyor musunuz?
Bazı şeyleri belli halde yapmadığınızda başınıza berbat birşey geleceğini düşünüyor musunuz?
Sizi kaygılandırdıkları için günlük aktivitelerden uzak duruyor musunuz?
Ani ve beklenmeyen kalbinizin süratli çarptığı panik atakları yaşıyor musunuz?
Her yerde bir tehlike ve felaket olduğu fikriniz var mı?
Anksiyete Bozukluğunun Duygusal Belirtileri:
Temel belirtiler olan çok ve rahatsız edici kaygı ve telaşın yanı sıra tasanın başka duygusal belirtileri:
Tedirginlik ve telaş duyguları
Felakete odaklanma
Gergin ve her an tetikte hissetme
En berbat mümkünlüğü düşünme
Asabiyet (Sinirlilik)
Huzursuzluk
Tehlike işaretlerini gözleme
Anksiyete Bozukluğunun Fizikî Belirtileri:
Kaygı bir histen daha fazla birşeydir. Vücudun savaş ya da kaç reaksiyonuna bağlı olarak anksiyete bir çok fizikî belirtiyi içerir. Bu fizikî belirtiler nedeniyle bir çok kişi anksiyete hastaları bu durumun medikal bir hastalık olduğunu düşünürler. Anksiyete hastalığı teşhisi koyulana kadar bir çok doktora sarfiyat ve bir çok hastaneyi ziyaret ederler.
–Kalp çarpıntısı
Terleme
Sersemlik
Sık idrar yapma ya da ishal
Nefes almada güçlük
Titreme ya da seğirme
Kaslarda gerginlik
Baş ağrısı
Halsizlik
Uykusuzluk
Anksiyete ve Depresyon Ortasındaki Bağlantı
Bir çok anksiyete hastası tıpkı vakitte depresyon da yaşayabilmektedir. Depresyon, anksiyeteyi kötüleştirdiğinden (ve anksiyete depresyonu kötüleştirdiğinden) her ikisi için de tedavi arayışına girilmesi önerilir.
Panik Ataklar
Yoğun panik ve dehşet nöbetleridir. Panik atak çoğunlukla birdenbire ve ihtarsız bir halde meydana gelir. Bazen besbelli bir tetikleyici vardır. Örneğin, asansörde kapalı kalmak ya da bir kaç saat içinde vereceğiniz büyük bir konferans olduğunu düşünmektir. Panik ataklar genel olarak 10 dakika içerisinde en yüksek düzeye ulaşır ve nadiren bir saatten fazla sürer. Ama bu kısa vakit içerisinde dehşet o kadar şiddetli olur ki öleceğinizi ya da denetiminizi büsbütün kaybedeceğinizi düşünürsünüz. Fizikî belirtilerin kendisi o kadar korkutucudur ki kalp krizi geçirdiğinizi düşünebilirsiniz. Anksiyete atağı geçirdikten sonra, bunu tekrar halka açık ve yardımın gelemeyeceği ya da kaçamayacağınız bir yerde yaşayacağınızdan kaygılanabilirsiniz.
Panik Atağının Belirtileri Ortasında:
Kuvvetli bir panik dalgası
Kontrolünü kaybedeceği ya da çıldıracağı hissi
Gögüste ağrı ya da kalp çarpıntısı
Bayılacakmış üzere olma
Nefes almada zahmet ya da boğulma hissi
Hiperventilasyon (Aşırı süratli soluk alıp verme)
Sıcak basmaları ya da üşüme
Titreme ve sarsılma
Mide bulantısı ya da kramplar
Bulunduğu ortamdan farklı olma ya da gerçek olmadığı hissi
Anksiyete Ataklarının Tedavisi
Eğer atak yaşamaktan korktuğunuz için makul yerlerden ya da durumlardan uzak duruyorsanız, bu mevzuda yardım almanız değerlidir. Güzel haber ise anksiyete ataklarının yüksek derecede tedavi edilebilir olmasıdır. 5-8 seans içinde telaşınızı dayanılabilir seviyeye çekmek mümkün.
Anksiyete, Anksiyete Atakları ve Korku Bozukluğunda Kendi Kendinize yapabilecekleriniz nelerdir?
Anksiyetenin nedenini bulmaya çalışma;
Çok kaygılanan insanların hepsinde anksiyete bozukluğu yoktur. Çok fazla çalışmanızı gerektiren bir program, uykusuzluk ya da antrenman yapmamak, meskende ya da işteki gerilim, hatta çok fazla kahve içmek sizi telaşlı yapabilir. Sonuçta anksiyete Bozukluğunuzun olmasından bağımsız olarak, hayat şekliniz gerilim dolu ve sağlıksızsa korkulu hissetme olasılığınız artar. Şayet kendinizi çok fazla korkulu buluyorsanız kendinize vakit ayırın ve kendinizle ne kadar ilgilendiğinizi gözden geçirin.
Her gün rahatlama ve cümbüş için vakit ayırıyor musunuz?
İhtiyacınız olan duygusal dayanağı alabiliyor musunuz?
Kişisel bakımınızı gereğince ihtimam gösteriyor musunuz?
Sorumluluklarınız başınızdan aşkın mı?
İhtiyacınız olduğunda yardım istiyor musunuz?
Başkalarına devredebileceğiniz sorumluluklarınız olabilir. Kendinizi takviyesiz üzere görüyorsanız, güvenebileceğiniz birilerini bulabilirsiniz. Korkularınız hakkında yalnızca konuşmak bile onların aslında ne kadar az korkutucu olduğunu gösterebilir.
Anksiyete Atakları ve Anksiyete Bozukluğunda Kendi Kendinize Yardım Usulleri:
1) Olumsuz Niyetlere Meydan Okuyun
Kaygılarınızı not edin: Bunun için yanınızda kalem ve not defteri bulundurun ya da bilgisayarınıza kaydedin. Anksiyete yaşadığınızda, korkularınızı not edin. Yazmak onları düşünmekten daha sıkıntı bir iştir. Böylelikle olumsuz fikirlerin kaybolması ihtimali artar.
Kendinize bir tasa saati yaratın: Her gün kendinize 10- 20 dakikalık anksiyetenize feda edebileceğiniz bir “kaygı zamanı” belirleyin. Bu vakit içerisinde yalnızca negatif ve size dert veren niyetlere onları düzeltmeye çalışmadan odaklanın. Fakat günün geri kalan vakti dertten arınmış olmalıdır. Gün içinde korkulu kanılar aklınıza geldiğinde bunları not alın ve bunlar üzerinde düşünmeyi “kaygı saatinize erteleyin.
Belirsizliği Kabullenin: Maalesef ki, makus gidecek durumlar için kaygılanmak hayatı daha öngörülebilir yapmaz. Bu yalnızca size o anın tadını çıkarmaktan alıkoyar. Belirsizliğe tahammülü öğrenmeli ve hayatın getirdiği sıkıntılara acil tahliller bulma zorunluluğundan kurtulabilmelisiniz.
2) Kendinize Dikkat Edin
Rahatlama Tekniklerini Uygulayın: Sistemli olarak uygulandığında, farkındalığa dayalı meditasyon, etaplı kas gevşetme antrenmanları ve diyafram nefesi alma üzere rahatlama teknikleri telaş belirtilerini azaltabilir.Sağlıklı yeme alışkanlıkları Edinin: Güne kahvaltı yaparak başlayın ve gün boyunca süren sık ve küçük yemeklerle devam edin. Bir şeyler yemeden uzun mühlet aç kalmak kan şekerinin düşmesine yol açar ve bu sizin korku seviyenizi artırır.
Alkol ve Nikotin Tüketimini Azaltın: Bilinenin bilakis bunlar sizi daha dertli yapacaktır.
Düzenli Olarak Antrenman Yapın: İdman doğal bir gerilim azaltıcı ve derdin doğal bir hafifleticisidir. En âlâ randımanı alabilmek için her gün en az 30 dakikayı antrenmana ayırmalısınız.
Uykunuza Dikkat Edin: Uyku azlığı korkulu fikir ve hisleri tetikler. Bu yüzden geceleri 7-9 saat uyumaya ihtimam gösterin.
Ne vakit Profesyonel Yardım Almalısınız?
Kendine yardım stratejileri anksiyeteyle baş etmede tesirli olsa da şayet dert ve geriliminiz size çok fazla sorun yaratacak boyuta geldiyse ve günlük hayatınızı etkiliyorsa profesyonel yardım almanızda yarar vardır. Birtakım ilaçlar ve bunlara ek hususlar telaşa yol açtığından hekiminiz reçetesiz ilaçlar, bitkisel ilaçlar ve keyif veren hususlar kullanıp kullanmadığınızı soracaktır. Şayet tıbbi bir sebep bulunmazsa, bir sonraki adım anksiyeteyi ve anksiyete ataklarını tedavi edebilen bir terapiste danışmak olacaktır, Terapist telaşın sebebini, cinsini bulmak ve bir tedavi planı oluşturmak için sizinle çalışacaktır.
Kaygı Bozuklukları için Tedavi Seçenekleri
Kaygı bozuklukları tedaviye birden fazla vakit kısa bir müddette çok güzel yanıt verir. Belirlenen tedavi yaklaşımı dert bozukluğunun cinsine ve şiddetine nazaran değişir. Lakin genel olarak, birçok anksiyete bozukluğu davranışçı terapi, ilaçlar ya da her ikisinin birleşimi ile tedavi edilir.
Anksiyete Bozukluğunda Psikoterapi
Davranışçı Terapi tesirli anksiyete tedavilerinden birisidir. Altta yatan ruhsal çatışmalarla ya da geçmişteki sorunlarla uğraşmak yerine davranışa odaklanır. Anksiyete için davranışçı terapi 5 – 20 haftalık seanslarla devam eder.
Bilişsel- Davranışçı Terapi: Davranışlara ek olarak niyetlere odaklanır. Korku Bozukluğunun tedavisinde, bilişsel davranışçı terapi derdinizi tetikleyen akılcı olmayan ve olumsuz fikir kalıplarını tanımanıza ve bunlara meydan okumanıza yardım eder.
Farkındalığa Dayalı Terapi: Bu terapi hali kaygılarınızla inançlı ve denetimli bir ortamda yüzleşmenizi sağlar. Gerçekte ya da hayal yoluyla korkulan obje ya da duruma tekrar tekrar yaşatarak kendi denetiminizi geliştirebilirsiniz. Korkunuzla ziyan görmeden yüzleşebildiğiniz için telaşınız azalarak yok olur.
Kaygı Giderici İlaçlar
Benzodiyazepinler ve anti-depresanları içeren bir çok ilaç tipi anksiyete tedavisinde kullanılmaktadır. Ama ilaçlar en çok etkiyi davranışçı terapiyle ve dert için kendine yardım stratejileriyle birlikte yürütüldüğünde göstermektedir. İlaçlar bazen terapilerin yürütülebilmesi için kısa vadeli olarak kullanılabilmektedirler.