Bireylerin öbür beşerlerle kurdukları bağlantılar, ruh sıhhatleri açısından çok değerlidir. Bu yakın bağlantılardan birisi olan evlilik ilgisinde, eşler bazen külfetli devirler yaşayabilirler. Çatışmalı evliliklerde sıkça arbedeler yaşanır. Hengameler çözülmezse evlilik çıkmaza girer. Bazı alakalarda ise hengame yoktur lakin alaka kaliteli değildir, eşler birbirlerinden kopukturlar; birbirleri için bir şeyler yapmayı ve irtibatı kesmiş olabilirler. Tahlile kavuşmayan sık tartışmalar, olumlu hislerin kaybı, arkadaşlık, seks ve canlılığın azalması evliliğin sıkıntılı olduğunun işaretleridir. Önemsememe, içe çekilme, şiddet ve kontağın tümüyle kopması durumunda boşanma riskinin yüksek olduğunu söyleyebiliriz.
İlişkide baskın olmak ve boyun eğmek, almak ve vermek denklemleri daima birliktedir. Bir ilgide iki eş de karşı tarafı etkileyebildiği hissine sahip olmak ister. Birbirleriyle etkileşimlerini koruyabilen, münasebetlerini etkileyen bahislerde fikir birliğini sağlayabilen ve yaşadıkları sorunları yapan bir biçimde saptayabilen ve tahlil yolunda adım atan çiftlerin evliliği, uyumlu evlilik olarak tanımlanır. Bu ahenk, çiftlerin sıkıntıları saptama ve çözmede marifet geliştirmelerini kolaylaştırmaktadır.
Evli çiftlerin yaşadıkları sorunları kategorize edecek olursak; eşlerin birbirine hürmet duymaması, ekonomik alanda zahmetler, eşlerin birbirine vakit ayırmamaları, eğlenememeleri, çatışmaların yarattığı çökkünlük hissi, eşlerin kendi köken ailelerine çok bağlılığı, sorumsuz davranması, olumsuz durumlara sebebiyet verecek alkol, unsur arayışı, fizikî yahut duygusal şiddet sayılabilinir.
Aile kuracak şahısların sorumluluk üstlenebilmeleri beklenir. Bu oluşumu sürdürebilmenin temelinde gerçek eş seçimi yapılması ve evlilik öncesi birtakım bilgi ve marifetlerin kazanılması yatmaktadır. Evlilik öncesinde bireyin hem kendi özelliklerini hem partnerinin özelliklerini, beklentilerini, sıkıntıları nasıl ele aldıklarını değerlendirmesi ve tahlil etmesi kıymetlidir. Beşerler geçmiş hayat tecrübeleri ile farklı alışkanlıklar ve davranış biçimleri geliştirirler. Evlilik sürecinde kazanılan bu alışkanlık ve davranış kalıpları bazen çatışmaya sebep olur. Bu nedenle evlilik öncesi çiftlerin birbirini güzel tanımaları çok değerlidir. Toplumumuzda genel kabul gören nişan ve kelam devirleri bu tanıma sürecine hizmet eder. Tüm bunların yanında eşlerin ailelerinin de sosyokültürel özellikleri evliliği etkileyen bir öge teşkil eder. Yapılan araştırmalar evliliklerin %50 sinin birinci 5 yılda bittiğini ortaya koymaktadır. Birinci 1 yılda biten evlilikler giderek artmaktadır. Evliliğin birinci yılları evliliğin geleceği üzerinde belirleyici role sahiptir. Evlilikte romantizmin ve irtibatın en güçlü olduğu bu devirde bireylerin bağda ihtimamlı davranmaları ileride karşılaşılacak meselelerin tahlilinde kolaylık sağlamaktadır
Evlilikte ahenk sorunu yaşayan çiftlerin mevzuyu içtenlikle konuşması değerli bir adımdır. Birden fazla vakit çift bunu tek başına başaramaz. Evlilik terapisi öncesinde çift farkında olarak yahut olmayarak problemleri aile ve akrabaya aktarabilir. Bu bazen sorunu daha da büyütür. Çiftlerin terapiste başvurmasıyla, tarafsız bir kişinin nezaretinde alakalarını, alaka içindeki konumlarını, sorunun oluşmasında ve tahlilinde kendi rollerini daha net görmeleri sağlanır.Terapi müddetince çiftin davranışlarının karşı tarafta yarattığı etkiyi görmeleri ve daha uyumlu davranışların ortaya çıkarılması için uğraş gösterilir. Evlilikteki sorun bir kişinin değil çiftin ortak sıkıntısıdır. Terapist çiftin yanlış etkileşim kalıbını kırarak münasebetin berbatlaşmasını engelleyebilir.
Evlilik terapilerinde çiftlerin terapiye başvurma nedenleri ne olursa olsun, öncelikle alakaları tüm taraflarıyla kıymetlendirilir. Kıymetlendirme sürecinde, birlikte ve başka görüşmeler yapılarak her iki taraftan da sorunu ve sorunun tarihçesini kendi bakış açısından tanımlaması istenir. Her birinin tahlil konusundaki teklif ve fikirleri alınır ve terapiden beklentileri belirlenir. Seanslarda eşlerin birbiriyle bağlantı biçimi ve ortalarında nasıl bir etkileşim olduğu gözlenir, birbirlerine söylediklerinin birebir manalarda işitilip işitilmediğine bakılır. Aile ve çift terapisi uygulamalarının farklı formülleri vardır. Birtakım uygulamalarda tüm aile üyeleri birebir seansta bir ortaya gelirken, yüklü olarak terapist aile üyelerinden bir ya da ikisini yahut çiftleri tek tek görebilir. Çiftlerin nasıl tanıştıkları ve nasıl evlendiklerinden başlayarak, münasebetin şad eden ve etmeyen tarafları, evlilikten beklentileri, bugünkü evlilik sıkıntıları incelenir ve tahlil yoluna gidilir.
Evlilik terapisine başlamak kolay değildir. Özel hayatını, tanımadığı biriyle paylaşmak birden fazla insan için zordur ve sorunların terapistin önünde tartışılması fikri güzele gitmeyebilir. Terapi sürecinde, üçüncü bir kişi olarak terapistin karşısında, sıkıntılar tartışılsa bile arbedenin şiddetlenmesi mümkün değildir, zira terapist duruma müdahale eder ve uygun yönlendirmelerle çiftler giderek sorun çözücü konuşmayı ve tesirli bağlantısı öğrenirler. Konuşabilmeyi ve sorun çözücü tartışabilmeyi öğrendikleri için irtibatta kendi başlarına iken yaşanan tıkanmalar olmaz ve başta güç olsa bile giderek ilerleme yaşanır.
Evlilik terapisi eşlerin ortak kararı ile başladığında çok daha uygun ilerler. Ortak karar alıp gelebilmiş olmak çiftin ortasında muhakkak seviyede irtibat sağlandığını gösterir. Ne yazık ki bu türlü bir başlangıç pek mümkün olamamaktadır.
Bazı şahıslara toplumsal şartlanmalar yahut kişilik yapıları nedeniyle sıkıntıları için yardım istemek güç gelir. Çokça yapılan yanılgı; danışmanlık alma teklifini hengame esnasında yahut sorunun ağır olarak yaşandığı bir anda daha ortalık yatışmamışken gündeme getirmektir. Yanlış vakitte yapılan teklif terapiye başlamayı geciktirir ya da tümüyle maniler. Eşiniz terapiye gitme teklifini kabul etmiyorsa nedenini anlamaya çalışıp bu teklifi biraz vakit geçtikten sonra tekrarlamak düzgün olur. Konuşmaya başlarken sorunu yalnızca karşımızdakinde görmediğimizi, çatışmada kendi rolümüzün de olduğunu ve değişmede kendimize düşen sorumluluğu almaya hazır olduğumuzu açıklayarak karşıyı rahatlatacak ve işbirliğine çekecek stilde konuşmaya çalışılmalıdır.
Eğer tüm uğraşlarınıza karşın eşiniz terapiyi reddediyorsa kendi başınıza bir şeyler yapmaya başlayabilirsiniz. Terapistinizle konuşarak ilgide yaşanan meselelerde kendi rolünüzü görebilir, çatışmayı çözümlemede ve ilgiyi geliştirmede sizin neler yapabileceğiniz, eşinize nasıl yaklaşacağınız konusunda bilgilenebilir ve tahminen onu terapiye ikna konusunu terapistin dayanağı ve yönlendirmeleriyle başarabilirsiniz. Unutmamak gerekir ki bazen eşlerden biri takviye almaya başlayıp da kendinde yaptığı değişimlerle alakada bir gelişme sağladığında, bu sefer eşi evliliklerinde yaşanan bu gelişmeyi görüp psikoterapi sürecine inanç duymaya başlamakta ve sonradan sürece katılmayı kabul edebilmektedir.