Bazen ben bile kendime hayret ediyorum. Apansız sinirlenebiliyorum. Bir an öfkeliyken, bir an çok memnunum. Hatta ağlarken güldüğüm vakitler var. Arkadaşlarım da fark etti bendeki bu sorunu. Artık bir karar ver diyorlar. Davranışlarım dengeli değilmiş. Birebir gün içinde farklı hislere bürünebiliyorum. Huzursuzluktan patlayacak üzereyken birkaç saat sonra güya bunlar hiç olmamış üzere geliyor. İnternetten araştırdım biraz. Tam bipolar bozukluğa uyuyor bendeki bu durum. Söyleyin hekim hanım, ben bipolar mıyım?
Sorusu ve öncesindeki açıklamayla sık müsabakam, bu yazıyı yazmam gerektiğini düşündürdü. Tarihte bilinen en eski psikiyatrik rahatsızlıklardan biri olan bipolar bozukluk, öteki ismiyle iki uçlu bozukluk ya da manik depresif hastalık olarak da isimlendirilmiştir. Tekrarlayan depresif, manik ya da her ikisini kapsayan karma devirlerle seyreden, bu devirler ortasında kişinin sağlıklı haline dönebildiği bir duygudurum bozukluğudur. Depresif periyotta kişi hayattan zevk alamaz, öz bakımı ve benlik hürmeti azalmıştır, hüzün ve mutsuzluk hali hakim olup uykusu sistemsiz hale gelmiştir. İştah azlığı ya da artışı görülebilir. Yorgunluk, bitkinlik, konsantrasyon zahmeti yanında kişinin kıymetsiz olduğuna dair fikirleri vardır. Manik devirde ise olağan dışı yükselmiş duygudurum hakimdir. Besbelli olarak her zamankinden daha sevinçli, çok enerjik biçimde taşkın, huzursuz ya da çabuk öfkelenebilir haldedir. Kişi her zamankinden daha konuşkandır ve hatta kanılarının yarışıyormuş üzere olduğundan bahsedebilir. Dikkatinin çok kolay dağıldığı fark edilir. Benlik saygısında abartılı bir artış olduğu gözlenir. Sonuçlarını düşünmeden bir ekip riskli davranışlarda bulunabilir. Hedefsizce alışveriş yapma ve para harcama üzere berbat sonuçlar doğurabilecek davranışlarda bulunabilir. Azalan uyku muhtaçlığı barizdir. Örneğin 3 saatlik uykudan sonra dinlenmiş hisseder ve bu durum arka arda günlerce sürebilir. Geçirilen atak sırasında belirtilerin şiddetine nazaran kişi günlük işlerini sürdürmekte zorlanabilir. Bununla birlikte hastaneye yatırılarak tedavi edilmeyi gerektirecek olumsuz sonuçların da ortaya çıkabileceğini görüyoruz. Hastalığın boyutunu bir terazi olarak düşünecek olursak, terazinin aşağıdaki ucunu bipolar bozukluğun depresif devri, üstteki ucunu ise manik periyodu olarak tanımlayabiliriz. Değerli olan her iki ucun birebir düzeyde kalması ve istikrarda olmasıdır. Böylelikle kişi iki ucun ortasında sağlıklı periyoda ulaşmış olur. Mevcut belirtiler göz önünde bulundurulduğunda bipolar bozukluğun diğer psikiyatrik rahatsızlıklarla da karışabildiğini görüyoruz. Borderline (sınırda) kişilik örüntüsüne sahip şahıslarda rastlanan kendine ziyan verme ihtimali yüksek dürtüsel davranışlar, düşük benlik hürmeti, uygunsuz durumlarda ağır öfkelenme ve öfkeyi denetim edememe üzere belirtiler atak sırasında bipolar bozukluk hastalarında da görülmektedir. Ayrıyeten dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda ortaya çıkan dürtüsel-yıkıcı davranış kalıpları da bipolar bozukluk belirtileri ile karışabilmektedir. Hasebiyle teşhis koyarken tüm belirtiler detaylı olarak ele alınır. Üstte sayılan belirtiler belli bir düzeyde ve kişinin aile, iş ve toplumsal hayat alanlarında fonksiyonelliğini bozmuyor ise hastalık tanısı koyulacak seviyede değildir. Hal böyleyken “Acaba ben bipolar mıyım?” sorusunun karşılığı; olağan yaşantımızın içerisinde başımızdan geçen olayların geçmiş yaşantımızda tetiklediği anılar, çevresel gerilim faktörlerinin zorluğu ve baş etme yollarının güçlü olmayışı sonucu ortaya çıkan olumsuz hislerin tetiklenmesi olabilir. Her vakit birebir ruh hali çizgisine sahip olamayız. Daima güzel hissetmek mümkün değildir. Kimi vakit memnunluk, sevinç, heyecan hissederken, kimi vakitse acı, pişmanlık, öfke hissederiz. Olumlu hisleri fark ettiğimiz kadar olumsuz hisleri da fark etmek, bize ne öğrettiklerini gözlemlemek baş etme yollarımızı güçlendirecektir. Ne yeterli ki mutluluklar üzere acılar da geçicidir…
