Çoğu kişi hislerini çoklukla ikiye ayırmakta; olumsuz ve olumlu ya da müspet ve negatif hisler halinde. Öfke de birçok insan için olumsuz addedilen hisler içinde yer alıyor. Ne yazık ki kimi beşerler olumsuz varsayılan hislerin yalnızca hissedilmesini bile kabul edilmez bulabiliyor. Ve öfke hissedilmemesi gereken hisler ortasına girebiliyor. Bunun birçok nedeni olabilir. Öfkeyi lisana getirdiğinde karşı tarafı kaybetme korkusu, hislerin sık dışa vurulmadığı ailelerde öfkenin ve daha kaç hissin lisana getirilmesinin uygunsuz bulunması, öfkenin ziyanlı olduğu ve hayat kalitesini bozduğu inancı ya da öfkeyi denetim edemeyeceğini ve karşı tarafa sözel ya da fizikî ziyan vereceğini düşünmek.
Üstte bahsettiğim nedenler ile öfke bastırılır. Ben her hissin tıpkı vakitte da bir gücü olduğuna inanırım. Ve fizik kurallarına nazaran güç asla kaybolmaz yalnızca daha statik bir hale dönüşür. Benim görüşüme nazaran de dışa vurulamayan öfke ya daha az güçlü lakin yeniden yıkıcı pasif agresif yansılara dönüşür ya da statik bir hale gelerek bedende objektif bir şikayete, belirtiye dönüşür. Yani hakikat formda dışardaki gayeye yönlendirilmeyen öfke ya binlerce kesime saçılarak saçma küçük olaylarda sebepsiz kızgın alıngan yansılara yahut alaycı davranışlara ya da içe yönelerek migren, tansiyon, insülin direnci üzere birçok hastalığa neden olabilir. Dışa yansıtılan ancak gerçek yönetilmeyen öfke ise hepimizin bildiği öfke patlamalarıdır ki, sahiden korkulan olur ve kalpler hatta vücutlar kırılır, beşerler kaybedilir.
Evvel öfkeyi denetim etmenin ne olduğunu hakikat tanımlamak gerekiyor. Birçok insan öfkeyi denetim etmenin olaya bakış açısını değiştirerek öfke duymamak olduğunu düşünüyor. Bazen sorun sahiden bakış açınız olabilir lakin öfkeli iken bunu yapmak o kadar da kolay değildir. Öfkeli iken salınan adrenalin kaç ya da savaş tepkisi için sizi hazırlar ve bu karşılıkta düşünmeye vakit yoktur. Olayları tahlil etmek için kullandığımız frontal lobumuz kısa vadeli devre dışı kalır öfkeli iken. Aslında bakış açısını değiştirmek ikinci adımdır. Öfke yaşandıktan ve manasını irdeledikten sonra yapılabilir. Öfke denetimi esasen öfkeyi gerçek tabir etmek demektir. Öfke sağlıklı ve yapan halde söz edilebilirse hem karşı tarafın hem de sizin bakış açılarınızın değişimi için kapı açılabilir.
Öfke ve kızgınlık, birey haksızlığa uğradığını düşündüğünde, kendisini engelleyen rastgele bir durum, olay yahut bireyle karşılaştığında, reddedildiğinde, kayıp yaşadığında, hakkettiğini düşündüğü davranışı görmediğinde, tahrik edildiğinde kızgınlık herkes tarafından hissedilen doğal, olağan ve gerekli bir histir. Bazen makûs anılar yahut eski travmaları tetikleyen olaylar da öfke hissini harekete geçirebilir. Öfkeyi uyandıran her türlü durumda şuurlu olarak ya da bilinçaltında evvel olumsuz niyetler zihne gelir, çabucak akabinde her kanıda olduğu üzere ilintili his yani öfke hissedilir. En son öfkenin bedensel eşlikçileri olan nefes sıklaşması, kalp çarpıntısı, kızarma ve titreme yaşanır. En son davranış ortaya çıkar. Fizikî belirtilerin ortaya çıkması adrenalinin iş başında olduğu manasına gelir ki bu evreden sonra frontal lobun süzgecinden geçen bir davranışın çıkması daha güç olabilir. O yüzden öfke birinci olarak yükselmeye başladığında düdüklü tencere misali ötmesini beklemeden basıncını azaltmakta yarar vardır.
Öfke yalnızca bir histir. Tıpkı öbür hisler üzere, ne daha makus ne daha uygun. Her his abartılmadığı ve vaktiyle yaşandığı taktirde gereklidir. İnkar edilmeyen, bastırılmayan, kabul edilen, tanınan ve yanlışsız biçimde tabir edilen öfke sağlıklıdır. Öfke değişim için itici güçtür tıpkı vakitte. Hayatınızda yanlış giden şeyleri size gösterir. Başkalarına gereksinimlerinizi belirtmenize ve haklarınız ile ilgili hudut çizmenize yardımcı olur. Haksız istekleriniz ve aslında kendinizin doyurması gereken gereksinimlerinizi fark etmenizi sağlar. Saldırganlık ise bir davranıştır, bir seçimdir. Sizi öfkelendiren olay ve bireyleri değiştiremeyebilirsiniz, ancak reaksiyonlarınızı denetim etmeyi öğrenebilirsiniz.
Öfkenin sağlıklı halde dışa vurulması öğrenilebilen bir bağlantı halidir. Hislerini sözele döken, fikir ayrılıklarından ve saygılı çatışmalardan kaçınmayan, sevgiyi koşullu sunmayan ailelerde öfkenin sağlıklı dışa vurumu için prototip olacak ebeveynler vardır. Fakat çabuk parlamalar çabuk sönmelerin olduğu, yıkıcı, kaotik ve duygusal irtibatı düzgün olmayan ailelerde çocuklar öfkenin sağlıklı dışa vurumu için örnek bulamazlar. Neyse ki öğrenmenin yaşı yoktur.
Öncelikle tencerenin emniyet sibopunu sağlama almak lazım. Vücudunuza kulak verin. En ufak bir değişiklikte domino efektini engellemek için çabucak bedeninizde tek denetim edebileceğiniz fizikî karşılığa odaklanmanız gerekir; nefesiniz. Mümkün olduğunca sığ ve yavaş nefesler alın. Şayet bunun için vakte gereksiniminiz varsa, mevzuyu konuşmaya devam edeceğinizi belirterek bir müddetliğine uzaklaşın. Bu müddet zarfında kendi kendinizi kızdıracak “çok fecî, çok makûs, her şey mahvoldu, nasıl yapar” üzere cümleler yerine “Benim bu duruma kızmam doğal ancak bu dünyanın sonu değil, tahlil için sakinleşmeliyim, haydi rahatla” deyin. Bazen mevzuyu konuşmak için en güzeli sonraki gündür. Uygun bir uyku, sonraki gün tıpkı mevzuyu çok daha sakin konuşmanızı sağlayabilir. Sıcağı sıcağına konuşmak bazen yalnızca sorunun altına odun atmaktır. Fakat bunu yaparken tıpkı mola aldığınızdaki üzere karşı tarafı bilgilendirin. Böylelikle hem siz hem karşı taraf için hem yanlışlı hem de yanına kaldı hissini yaşamayın hem de karşı taraf çocukça küstüğünüzü yahut tutum aldığınızı düşünmesin.
Hissinizi kabul edin ve onu kucaklayın. Hangi yaralı duyguyu aslında sarıyor ve müdafaaya çalışıyor fark edin. Öfke ve kızgınlık çoklukla ikincil histir. Kırgınlık, hüzün, suçluluk, hayal kırıklığı, dehşet üzere hisler aslinda öfkenin altında yatan, olay yahut bireyle bağlantılı birinci histir. Bu hisleri sizde yarattığından dolayı kızgın hissedersiniz.Öfkeyi daha da körükleyen tek şey öfkenin kendisidir. Öfke karşı tarafta savunmaya hatta atağa yol açabilir. O yüzden denetim kaybı durumunda çoklukla karşı taraf alttan almamak ile suçlanır. Öbür hisler, birçok insan için daha az tehdit edicidir ve konuşulmaya daha açıktır. Altta yatan hissinizi da öfkeniz ile birlikte paylaşmak konuşmayı kolaylaştıracaktır.
Karşı tarafı hiddetlendirmemek de münasebetiyle size öfkenizi denetim etmeniz konusunda yardımcı olur. Bu mevzuda başka hislerin paylaşımı kadar kullandığınız lisan de değerlidir. Karşı tarafı davranışlarıyla ilgili hissinizden sorumlu tutmayın. Kimse sizi üzemez yahut kızdıramaz siz müsaade vermediğiniz sürece. Hissiniz size ilişkin. Fakat bu durum buna tahammül edeceğinizi göstermez. Hissinizi sahiplenerek istemediğiniz davranışı ben lisanıyla belirtebilirsiniz.Davranışları tanımlarken tarafsız bir gözlemci olun. Karşı tarafın davranışıyla ilgili yorum ya da kestirimde bulunmayın. Yalnızca objektif olarak aksiyonun ismini söyleyin.Davranıştan bahsederken genellemeyin. Her vakit yerine çoğunlukla hiçbir vakit yerine çok nadireni tercih edin. Çok genellemeler yalnızca 1 sefer bile yapılmadığında o aksiyon savunmaya neden olur.Asla davranışından dolayı karşı tarafı etiketlemeyin. Karşı tarafa yapıştıracağınız her etiket sizin tartışmaya husus olan davranıştan uzaklaştırıp, yeni tartışmalara hamile bırakacaktır.
Kaşı tarafın sıkıntılı gördüğünüz davranışlarını tanımlarken, olumlu algılayacağınız öbür alternatiflerini de sunun. Kimse sizi sizin kadar tanıyamaz. Bir davranışın yapılmasından hoşnut olmamanız, hangisinden hoşnut olacağınız hakkında tam olarak fikir vermez. Lakin alternatif sunarken -melisin -malısın yahut -manı istiyorum üzere buyurgan cümleler kurmayın. “İsterdim” bir buyruktan fazla dilektir ve siz karşı tarafın sahibi değilsiniz.
Karşı tarafın yanılgı yapabileceğini ve öğrenmesinin vakit alabileceğini kabul edin. Okulda bile tekrar ediyoruz. Kusurun tekrarı demek her vakit umursanmama, bedel verilmeme yahut sevilmeme işareti olmayabilir. Karşı tarafında değiştirmekte zorlandığı alışkanlıkları olabilir.
Bu biçimde yapılan tartışmalarda öfke denetim edilemeyen bir yangından fazla tahlil için araç olarak kullanılan bir ateştir. Gerçek kullanılırsa sizi ruhsal olarak doyurabilir ve ısıtabilir.Eğer öfkeniz hakikaten denetimden çıkıyor ve bağlantılarınıza ziyan veriyor, özel yahut iş hayatında kayıplara neden oluyor ise, ya da hiçbir halde öfkesini lisana getirmeyen lakin sonra diğer bahislerde rövanş alırken kendinizi haksız duruma sokuyor iseniz; öfke ile daha âlâ başa çıkabilmek için bir uzmana istişareyi düşünebilirsiniz.
