Yaptığınız tüm diyetlere karşın kendinizi her seferinde tıkınırcasına yemekten alıkoyamıyorsanız “Duygusal Yeme Sendromunuz” olabilir. Duygusal Yeme Sendromu daha çok suçluluk duygusu ve fizikî olarak kendini beğenmeme durumlarında ortaya çıkıyor. Psikiyatrist Dr. Hakan Karaş, Duygusal Yeme Sendromuna yol açan nedenler ve bununla baş edebilme yolları hakkında bilgi verdi.
- Kilo Verememenizin Sebebi Açlığa Tahammülsüzlük Değil
Obezitenin bir davranışın yani yeme davranışının sonucunda oluştuğu bilinse de bu davranışı denetim etmek çoğumuz için zordur. Bunun nedeni yeme davranışının birçok şeyden, en çok da duygusal durumumuzdan etkilenmesidir. Birçok kişinin diyet uygulayamamasının nedeni sanıldığı üzere açlığa tahammülsüzlük değildir. Hatta birçok diyet bireylerin aç kalmadan zayıflaması üzerine programlanır. Buna karşın diyette başarısız olmanın nedeninin hepimizin vakit zaman yapmaktan kendini alıkoyamadığı duygusal nedenlerle yemedir. Bu yüzden insanların birçoklarının kilo almasının ve sağlıklı beslenmemesinin önündeki temel nedenlerden biri de duygusal yemedir. Yeme muhtaçlığına odaklanmak, dikkati hoşnutsuzluk hislerinden uzaklaştırsa da obeziteye ve sıhhat sıkıntılarına yer hazırlar.
- Stres ve Ağır İş Hayatı Duygusal Yeme Sendromlu Kişi Sayısında Artışa Yol Açıyor
Yemek yeme bilinen en kolay ve ulaşılabilir haz ve ödül kaynağıdır. İnsan tıpkı yalnızca üremek için cinsel bağ kurmadığı üzere yalnızca karnını doyurmak için yemez. Bebekler yalnızca açken değil külfetleri olduğunda da göğüs ile yatışırlar. Bu kısmen sonraki yıllarda da devam eder. Yani; erişkin bir insan üzüldüğünde, öfkelendiğinde, yalnız hissettiğinde ve kaygılandığında yemek yemek isteyebilir. Bilhassa kendini suçlama ve fizikî olarak beğenmeme tıkınırcasına duygusal yeme ataklarına neden olur. Gerilim ve olumsuz hisler hayatımızın bir modülü olduğu için ve insanların iş dışında kendilerine ayırdıkları vakit gitgide azaldığından, günümüzde duygusal yeme yani; yeme ile rahatlamaya çalışmak gitgide yaygın bir hal almaktadır.
- Sizinki Duygusal Açlık Mı? Yoksa Fizikî Açlık Mı?
Fiziksel açlık vücutta başlar. Fizikî açlık hissini kan şekeri düşüklüğü ve gördüğümüz yiyecekler tetikler. Duygusal açlığı ise gerilimli tecrübeler tetikler. Yani bir bakıma vücudumuzu değil ruhumuzu yiyeceklerle beslemeye çalışırız. Gerilimli olduğumuzda tatlı ya da tuzlu, ekseriyetle yüksek kalorili yiyecekleri canımız çeker. Yiyecekleri zahmet yatıştırıcı birer ödül olarak kullanırız. Açlık kelam konusu olduğunda ekseriyetle duygusal ve bedensel duyumların birbirine karışması kelam mevzusudur. Tıpkı gerilimle ilgili baş ağrılarında olduğu üzere fizikî olan ile duygusal olan iç içedir. Duygusal açlık çoklukla boş bir mideden kaynaklanmaz. Bazen de kişi ne istediğini bilmez ve yiyeceğe verir kendini. Yani açlık midede değil vücutta öteki bir huzursuzluk halinde hissedilebilir. Duygusal açlığın bir öbür özelliği ansızın vücut hamle etmesidir. Meğer fizikî açlık yavaş yavaş kendini gösterir. Duygusal açlık tıpkı formda hemen doyurulmak isterken fizikî açlık şayet şeker hastalığı, vs üzere tıbbi bir durum yoksa bir ölçüde bekleyebilir. Şayet kısa bir mühlet evvel yemek yediyseniz ya da doymanıza karşın tıkınırcasına yemeye devam ediyorsanız o anda duygusal açlık baskındır.
Ayrıca duygusal açlıktan kaynaklanan yeme atakları sonucunda suçluluk, pişmanlık hisleri daha fazla oluşur. Duygusal yeme sendromu olan şahıslar yiyecekleri en uygun yatıştırıcı olarak görür ve yiyeceklerin olduğu ortamlarda denetimden çıkıyormuş üzere hissederler. Tıka basa yemedikleri durumlarda öteki şeylere odaklanmakta zorlanırlar.
- Yiyeceklerle Hissinizi Değil Midenizi Doyurmaya Çalışın
Güzel tadı olan yemeklerin bir ödül kaynağı olduğu ve beyindeki haz merkezlerini uyardığı doğrudur. Hasebiyle yorucu ve ağır bir gün sonunda lezzetli yiyecekler yemek tıpkı alkol ve keyif verici hususların yaptığı tesire emsal. Keyif verici tesir gün uzunluğu birikmiş olan ya da gün içindeki hoşnutsuzluk yaratan duyuları bertaraf eder. Bu yüzden duygusal yeme alışkanlığından kurtulmak alkol ya da keyif verici maddeyi bırakmak kadar güç olabilir. Diyet yapmanın birçok kişi için güç olmasının nedeni aslında budur. Bu zorlukla başa çıkmak için birinci şart keder, suçluluk, öfke, korku, üzere olumsuz hislerimizi tanımaktır. Öteki şart ise yemek dışındaki haz verici aktiflikleri artırmaktır. Duygusal yeme sorunu olanların yeni haz verici etkinlikler keşfederken birinci başlarda bunların yemenin verdiği zevki vermeyeceğini kabul etmeleri işi kolaylaştırabilir.
- Duygusal Yeme Sendromu İle Başa Çıkabilirsiniz
Duygusal açlık bir yeme bozukluğunun ya da depresyon, anksiyete bozukluğu üzere bir rahatsızlığın kesimi olabilir. Bunun bir psikiyatrist tarafından kıymetlendirilmesi gerekir. Fizikî açlık belirtilerinin tanınmasını içeren beslenme eğitimi ve fizikî aktivite yararlı olabilir. Olumsuz hislerle ilgili farkındalığın artırılması ve yeme tetikleyicilerinin tanınması farklı başa çıkma yolları geliştirmede birinci adımdır. Haz ve doyum kaynaklarını zenginleştirmemiz bizi tek ödül kaynağı olarak gördüğümüz yemeğe mahkum olmaktan kurtarır.
